ዱኒዚስታ ምርምሪ

ታደለ አጋጄ

ዱኒዚ ይቶፒያዳ ዴሬኹስታ ኩላዲሪኺ አየሩ አኺኒ ዝኩኹ ዙራሙሪዳ  እሳንስ አሜሬትስታው ሴብሉ አይኔትያኽ:: አሌም አቡቑ አችስ ስንዳይዴስ፣ ሹምቢዴስስታ ሩዝዴስ ሲፋማ ሴዛንቲዳ ኬፍቲኒ አችስ አሜሬትስታው ሴብሉ አይኔትያኽ:: አውሮፓው ዝቤን ቼፍታ 1858 ም.አ 166 አሜትካዴስ ፍና  ሻምፐር እስታው ጃርማኑ ቴክልካው ማራማርጛንቲስ ይቶፒያሾ ቱⶓ ንባርካ ቶኬማና::

ናካ ኬፍቲኒ አችስ እሳንጝጛማ አሜትቺፋ 0.3 ሚሊዮን ሄክታር ያኻው ብቲዳ እሪስስታ አኾቲስ ሊማማጊ ያኹስ 0.41 ሚሊዮን ቶንዴስ ጃላ ዱኒዚ አሜሬትስታማጊ አኽⶓ ንባርካ ካንትፃና::

ዱኒዚ አስሜምጛው ዴሬኹ ዙራሙሪዳ ጉዶ ምርቶ እያውሳስታ ቑንዜ ካላካልጝጝስ ካላውሳ ዱኒዚውሳ ዜሮ አሬሳቻንትካስ ታምፅጝስ ሊሊትጙንኩ ግብርኒው ምርምሪው ማይኬልካ እንፃኽስትካማጊ ያኹኒውላ አሬሳቻንትካ ኩፂ ፋይስታውሳ ላካሳ ቴኬምስታንታ ያኼካማጊ ጋቲዌያኽ::

ላንቡሳኺስታ ፄውስትኹ ዱኒዚው ምርምሪው ፅናትዳ አግስቱንኩ ዋይምካ ካንትፃኑውስታ ዱኒዚውሳ ዜሮ ኬሽጝፅጝዳ 30 ዴስ ጃላ ዜርኩ አይኔትካ እንፃኽስቱንኩ ያኹስ እምፕል ሄክታርዴስ 200-380 ኩንታሎ ኺስታ ምርቶ እያውሳ ዱኒዚውሳ ዜሮ እንፃኽስትⶓ ይቶፒያው ግብርኒው ምርምሪው ኾቱ ፅናት ካንትፄ::

አማኻሪ ክልልዳ አግስታው አዴት ግብርኒው ምርምሪው ማይኬልዳ ዱኒዚውሳ ዜሮ ኬሽጝፅጝዳ ማራማርጛንቲ  አቶ ማናምኖ ወርካየዉ አውጚው ቴሌብዥንሊ ፄውስትኹሳ እጂጜ ናካስ  አንቤብፅጝስ ፋኑኻ::

ቺርቤዋ፡-አዴት ግብርኒው ምርምሪ ማይኬል ዱኒዚውሳ ዜሮ ኬሽፅጝስ ዋትጜይ እንፃኽስስታማጊ አግስታው?

አቶ ማናምኖ፡- ይቶፒያዳ ዝኩንኩ ዱኒዚው ምርምሪው ማይኬልካ ቴቤቤርጝፃው አዴት ግብርኒው ምርምሪው ማይኬልያኽ::ምርምሪዉ ማይኬል ስካዌ ዱኒዚውሳ ዜሮ ኬሽጝፅጝስ 30 አሜትካዴስ ጃላ እንፃኽስስታማጊ አግስቴ:: ትክላሊስ ይቶፒያዳ ዝኩንኩ ምርምሪኩ ማይኬልካሊ አኽጝስ 39ዴስ ጃላ ዱኒዝውሳ ዜሩሳ አይኔቶ ላንቡሳኺስታ ምርምሪስ እንፃኽስታ::

አሌምዳ እሳንስ ዱኒዜ አሜሬታንኩ አጌርካኪላ አሜሪካስታ ቻይናኽ:: እኒጛ አጌርካ አሌምዴስ ኽስኹስ ዱኒዜ አሜሬታና:: ልቓ ብቲዳ ሚንቾ ምርቶ እያው አኽጝስ ዱኒዚው ምርትዳ ትኩትስ እንፃኽስታና:: አፍሪካዳ ኩፂ ሊኽዴስ 5 ታፋ ያኻቲው እዝብያኽ ዱኒዜ አሜሬታዉ:: ቻይና  አሌምዴስ እሳንስ ዱኒዜ አሚሪቴት አጌራኽ:: ዱኒዚ ቺፕስ ፣ ቱሺ፣ ልሻኹዊ ስታ አንኪ ያኼ:: ዱኒዚ ያኻቲው እላኽ::  አኽጝስኪላ ሚንችካ አጌርካ ዱኒዚስ ትኩቶ እይጝስ እንፃኽስትካማጊ አግስታና::

ቺርቤዋ፡- እን አጌራ ይቶፒያዳ ዱኒዚው ምርቱ አኺኒ ዋትጜይ ካንትስታው?

አቶ ማናምኖ፡- ናካዳ 39ዴስ ጃላ ዱኒዚው ዜሩ አይኔት ምርምሪስ ባይስታ:: አዴትስታ እሊኩ ኦሮሚያዳ አግስታንኩ ግብርኒው ምርምሪው ኾትካ ኬሽጙኽሳ ዱኒዚውሳ ዜሮ ባይፁኒውላ አሬሳቻንትካስ ኩፂ ፋይስታው አችስ ታምባያላ:: አሬሳቻንትካ አሜሬታኑ ጛጂሱሳ ዜሮ ዜርጝሲያኽ:: ምርምሪስ ኬሽጝጙኽ ዱኒዚው ዜር እምፕል ሄክታርዴስ 400 ኩንታልዴስ ጃላ ዱኒዜ አሜሬታና:: አሬሳቻንትካ ዜራኑ ዱኒዚ ኩፂ እምፕል ሄክታርዴስ 120 ኩንታል ይቢቺ ዱኒዜ አሜሬታና:: ምርምሪስ ኬሽጙኽ ዱኒዚው ዜር 3 ታፋሳ ላካሳ ኽስቶ እዬ::

አሬሳቻንትካስ ኬሽጙኽሳ ዱኒዚውሳ ዜሮ ታምፃው አችት እላቲው አኽጝስስታ ምንግስትኪላ ትኩቶ ፄዋያሱ አኽጝስ ምርምሪስ ኬሽጙኽ ዱኒዚው ዜር ሚንቺትስ አሬሳቻንትካስ ታምባያላ:: ናካዳ አሬሳቻንትካ አሜሬታኑኪላ ምርምሪስ ኬሽጙኽሳ ዱኒዚውሳ ዜሮ ያኻውላ ጛጂሱሳ ዜሮኽ:: ዱኒዚውሳ ዜሮ ምርምሪስ ኬሽጝፅጝስ ሚንቾ ብቴ ፋይፄ:: እምፕል ሄክታርዳ ዜርጝስ 2 ኩንታል ዱኒዚውሳ ዜሮ ፋይፄ:: ውላስ ዱኒዚውሳ ዜሮ ሚንቺሳማ ታምፅጝስ እሳኖ ብቴ ፋዬ::

ቺርቤዋ፡- ግብርኒው ምርምሪው ማይኬልካ ዱኒዚውሳ ዜሮ ኬሽፅጝዳ ቱዋኑ አላሚስ እንዳርማይ?

አቶ ማናምኖ፡- ምርምሪኩ ማይኬልካ ዱኒዚውሳ ዜሮ ኬሽፅጝዳ እንፃኽስትናዉ አሬሳቻንትካ ልቓ ብቲዳ ሚንቾ ምርቶ አግፃንታኽ:: ምርምሪው ማይኬልካ ትኩትስ እንፃኽስታኑ ልቓ ብቲዳ ሚንቾ ምርቶ እያውሳስታ ቑንዜ ካላካልጝጝስ ካላውሳ ዱኒዚዉሳ ዜሮ ኬሽጝፅጝስያኽ::በለተ እስታው ዱኒዚው ዜር ምርምሪስ ኬሽጝጛማ ዲጋ:: እምፕል ሄክታርዳ 420 ኩንታሎ ዱኒዜ አሜሬትጝስ ካሊስቴ:: ቑንዜ  ካላካልጝጙ አክምኪላ ዝኩኹያኽ:: ምርምሪኩ ኾትካ ሚንቾ ምርቶ እያውሳስታ ቑንዜ ካላካልጝስ ካላውሳ ዱኒዚውሳ ዜሮ ሚንቺስጙሳ እንፅኼ እንፃኽስስታማጊያኽ አግስታዉ:: ውላስ ታምፅጝስ ኩፂ ምርምሪኩ ኾትካ እንፃኽስትጝስ ካላላ:: ምንግስት ትኩቶ እያማ ታፊታስታ ሹምቢዉ ዜርታ ምርቱሳ ዜሮ ኬሽጝፃንቲ ኾት እምፕላኒስ ሚንቺሳማ አሬሳቻንትካ ታምፁኒጊ ጉድ እሺኾ::

እምፕሎ ዱኒዚውሳ ዜሮ ኬሽጝፅጝስ ሱኺቲ አሜታሳ ካፄ:: እንዴስ ቤዴራ ባርኾቼዴስ ዱኒዚውሳ ዜሮ አግጝስ ዴስጝፅጙሳ እንፅኼ እንፃኽስትናሽንኾ:: አዴት ምርምሪው ማይኬል ሱኺቲ አሜታሳ ማራማርጛማ ወርኩ እስታውሳ ዱኒዚውሳ ዜሮ ፍሻ:: እን ምርምሪስ ኬሽጝጙኽ ዱኒዚው ዜር ሊሊትጙንኩ ክልልካዳ ዜርስታታ ፄውስታማ አግስትኹ ዋይሚ ጋማጋምስታ::

ንⶓ ይቶፒያው ምርት ዜሩ ኮሚቴ ዜርስትኹሳ ዱኒዚውሳ ዜሮ ካንታማ ጋማጋሙኒዴስ ፋሌንጋ አዴት ምርምሪው ኾት ፍሻታ ፄውስታ:: እንሳ ዱኒዚውሳ ዜሮ ሚንቺሳማ ዉላ አሬሳቻንትካስ ታምፅጝስ  ካሊስታላ:: እሊኩ አካልካጊ እርዳትጝ ዝኮ::

ቺርቤዋ፡- ምርምሪስ ኬሽጝጙኽሳ ዱኒዚውሳ ዜሮ አሬሳቻንትካ ቻቤላናማ?

አቶ ማናምኖ፡- አሬሳቻንትካ ምርምሪስ ኬሽጝጙኽሳ ዱኒዚውሳ ዜሮ እምቢቴካማ ቻቤላና:: አሬሳቻንትካ ዱኒዜ ዜርጝዳ ዳንጉኒ ዝኮ:: ዴስስያኽ ዜሬካማጊ ዝኩኑ:: እንዴስ ቤዴራ ዜራሺኑሳ ዱኒዜ ካፅካማ ዜራኒ ሚንች ችግር ታምቤ:: አሬሳቻንትካ ዱኒዜ  ዜራኑ ሜጋቢት አርፊዳኽ::ምንጊ እሬ እሉዋሺኹ ናካ አይሩ አኺኒ ኪስስታማ እሪ ቲሬ:: ምርምሪስ ፌኬድስታው ዱኒዜ ዜርስታው አርፊ ሜጋቢትዳ ያኻውላ ግንቦት ኪንዲዴስ ሴኒ ኪንዴ ኺስታ ዜራንታኽ:: እሊው ዴሜካ አማኻሪ ክልልዳ እንዴስ ፍና ዜርስትኹ ዱኒዚዳ ቑንዚ ኬሴትስቴ:: ቑንዚ ኽብፂዳ ይጉዋው አኽጝስ ካቦ ዜራኒ ምርቱ እንፂት ጌቴሜ::

ቺርቤዋ፡-ግብርኒው ምርምሪስ ኬሽጝጛማ ዲግኹሳ ዱኒዚውሳ ዜሮ አሬሳቻንትካ ዋትጜይ ዜሬካማ ቴኬምስትጝ ቱስታው?

አቶ ማናምኖ፡- አማኻሪ ክልልዳ ሊኽዴስ 80 ታፋ ያኻው ዱኒዚ ዜርስታሺኹ  ብቲዳ ቑንዚ ዝኩኽያኽ:: ዴስስ “ኤድስ” ንካማ እቑዌኑ ዱኒዚው ቑንዚ ውላ ብቴ አቤሌሼ:: ብቲዳ ኽብፂዳ ኹራማ ዝኮዋው ዱኒዚው ቑንዚያኽ:: ምርምሪስ ኬሽጝጛማ ፉኽሳ ዱኒዚውሳ ዜሮ አሬሳቻንትካ እንዴስ ቤዴራ ዱኒዜ ዜራሺኑዳ ዜሩኒጊ እምፕላኒስ ቑንዚ ኬሴትስቴ:: ዱኒዚው ቻፊዳ ቲሲኔ ፄጌራውሳ  ባክቴሪያውሳ ቑንዜ እሜ:: ሳኑ አርፊዳ ዱኒዚዳ አኹ እንፃኒ ፄምሌልፃው ቑንዚዳ ኩፂ እጁ እላቲዊያኽ::

እምፕላኒ እምፕላኒ ማሲዳ ቑንዚ ኬሴትስታኒ እምፕላኒስ ውላዋ ድፃዊያኽ:: ዱኒዜ ፃርካ ፄዋማ አሬርፃው ቑንዚ ኩፂ ታሲው ቑንዚ አኽጝስ አሬችስታው እጁ ዝኩኹያኽ:: አሬሳቻንትካ  እጆ ጄዌካማ ቴኬምስትጝ ዝኮ:: “ኤድስ” ንካማ እቑዌኑ ቑንዚስ ኩፂ እጁ እላቲው አኽጝስ አሬሳቻንትካ ምርምሪስ ኬሽጝጛማ ፉኽሳ ዱኒዚውሳ ዜሮ ዜርጝ ቱስታው እንዴስ ቤዴራ ዱኒዚ ዜርስታሺያሱ ብቲዳኽ::  ዱኒዚ ዜርስታሺኹሳ ብቴ ሹኻ አሜታሳ ፉሪፅጝ ዝኮ::  ሹኻ አሜታሳ ፉሪፅጝ እናኒ እሊው ሴብሉሳ አይኔቶ ዜሬንኪ ንጝ ጋቲዊያኽ:: ንⶓ ታፌ ዜራስኩኒ ይንታውዳ ዴሜካ ስንዳዮ ዜርጝ፣ ይንታው አሜትዳ ጝሹላ ስምኬ ዜርጝ አንዴስ ፋሌንጋ ኩፂ ዱኒዜ ዜርጝ ዝኮ::

ሹኻ አሜታስ አሊው ሴብል ዜርስታኒ ብቲዳ እሺኹ ቑንዚ ክሬ:: እኖጂሱ አሬሳቻንቲ ኩፂ አሜት ቺፋ እምፕል ስፍሪዳ ዱኒዜ ዜራና:: አሜት ቺፋ እምፕል ብቲዳ ዱኒዚ ዜርስታኒ ቑንዚ ኽብፂዳ ኹራማ ዱኒዚ ምርቶ እያቲታ ፄዌ:: ኽብፂዳ ኹራው ቑንዚ አኽጝስ ሻካኒስ ዱኒዚዴስ እሊው ዱኒዚሾ  ፌያፌይጛዊያኽ::

እሊኩ አጌርካ እንታኮውሳ ቑንዜ ድፃኑ ትንካኬ ፄውጝሲያኽ:: አሬሳቻንትካ ፃንኩቶ ማንዱኽሳ ዜሮ ቴኬምስትጝ ዝኮ፡ ሹኻ አሜታሳ ብቴ ፍሪፅጝ ዝኮ::

ምንግስት እንታኮውሳ ቑንዜ ድፅጝስ ትከቶ እያማ እንፃኽስትጝ  ውላ ዱኒዜ አሜሬታው አሬሳቻንቲስ ሼውቴ ፌቴርጝ ቱስቴ:: ደብረታቦርስታ ጋይንት ዙራሙርካዳ አሬሳቻንትካ ዱኒዚ እያውሳ ትክሞ እርዳትስትካማ ኬሽጝጙኽሳ ዱኒዚውሳ ዜሮ ዜራና:: እንስኪላ ኪሴ ካንትፁንኩ አሬሳቻንትካ ዝኩና::

እምፕል አሜትስ ማኪና ጄውንኩ ዝኩና:: አዊ ብሄረሰቡ አሬሳቻንትካኪላ ቴኬምስታንታ አኽጝስ እስትኹሳ ዲቦ ቴግባርዳ እሽፅጝ ዝኮ:: ማቢሪስ አቺትጜካማ ዱኒዚውሳ ዜሮ ሚንቺሳንኩ አሬሳቻንትካ ዝኩና:: አዲስ ክዳምዳስታ ቲሊሊዳ:: እኒጛዴስ ዱኒዚውሳ ዜሮ ጄዌካማ ቴኬምስቱኒጊ ኬሽኹሳ ዱኒዚውሳ ዜሮ ፍሽጝስ ካላና::

ቺርቤዋ፡- ይቶፒያ ኬሽኹ አችስ ዱኒዜ አሜሬትጝስ ካላንታ ምርምሪዳ አኬድስትኹ ዲብ እንዳርማይ?

አቶ ማናምኖ፡-ይቶፒያዳ ሊኽዴስ 70 ታፋ ያኻው ብቲ ዱኒዜ ዋግፅጝስ ካሌ:: አይሩ አኺኒ ዱኒዚስ አስሜምጛዊያኽ:: አሬሳቻንትካ ምርምሪስ ፉኽሳ ዱኒዜ ዜርጝ ዝኮ:: ቑንዚ ኬሴትስታኒ  እጆ ቴኬምስትጝ ፋይፄ:: ክችክቺ ወክትዳ ዜርጝ ቱስቴ::

ቺርቤዋ፡-ምንግስትዴስ ማንዲስታው ዲብ እንዳርማይ?

አቶ ማናምኖ፡-ምንግስት አጌር አቡቑ አችስ ስንዳይዳ ትኩቶ እያማ እንፃኽስታማጊያኽ ዝኩኽ:: ምንግስት ዱኒዚው ሴብልዳ ትኩቶ እይጝ ዝኮ:: ምክንያትኪ ልቓ ብቲዳ ሚንቾ ምርቶ እያውስታ  ምግቡሳ ዋስትኔ ቼሜትጝፅጝ ካሊስታዉ ዱኒዚዉ ምርትስያኽ::  ምርምሪስ ያኻውሳ ብቴ ወረዳቺፋ ታምፅጝ ምንግስትዴስ ማንዲስቴ::