(አዳሙ ሽባባው)
“ጎራው ጁ ና” ኔኒ ጄግኔ ጁትጝፂ፣”አው ሞኒ” ኔኒ እንካኖ ዜርቴ፣ “አያ ሆሆ” ኔኒ ባሎ ብርፂ “አዋሌይ ና” ኔኒ ሰላሞ ድኹቴ አዋኾስቲ እንካንስታ ጅማንታ ካሰች አማረ። ጅማንታ ካሰች አማር ትቬቭ እቑዊኩ እን አጌራኻስኩ ጄርካዴስ እምፕላኽ እኑኒ ይዝኩስጝ አኻላ። ጅማንታ ካሰች ወክቶስታ ጊዞ ማንዴታ እምፕልታቑሳ ዴስቴ ያኻ እዝኖ ጌሌፅጙ አክም ዝኩክሳ ጅምካዋ ፍሽጙ ዳሊት ዝኩት ኮሜቻ ትቬቬና ጅማንታኽ። ላምቡሳ ኺስታ ማቤራዊ፣ ኢኮኖሚውስታ ፓለቲካውሳ ልቕልቕቴ ዳሴሳንኩሳ እንፅኽካዋ እዝቡ እንኩዋኺሾ ታምፄ። ጅሚው እንፅኺዳ እምቢትንኹስታ ልቡ ንኹሳ ጅሚውሳ ሴሎ አኹኪ ሪትሞ ቴኬምስትጙ ዳሊትኪላ ዝኩት ጄራኽ ጅማንታ ካሰች። ካሰች ጅማንታ ይቢቻ ታኻውላስ ጅሚው ክንትፃንታ አኽⶓኪላ ውኻይ ሼውናኻ?
አውጚው ጅሚዳ ኽሳንቴ አሻሬ ፉሪፁንኩ አዊ ጄርካዴስ እምፕላ ታኹት ካሰች አማረ 1984 ምሬት አሜታ ጚቹ ፀሃይነሽ ተሰማዴስስታ ጚታላ አማረ መኮነንዴስ ሴኒ ሚካላታዋ ጉዋንጊ ወረዳ አምቢቒ ኬቤሊዳ ካሚንስቴ። ሴኒ ሚካላ ዴሜካ አዋኾሱ ባይልስ ሹሚኒ ፁቕስታማ ኹስታው ጌርክ አኽጝስ ጅማንታ ካሰች እንሳ ጌርኮ ሊሊቲ አኺኒስ ታክስታታ ፄዋ። ጋያኪ ብኽሮ ጄሮ አቱንኩ ጚቹ ዊዛሩ ፀሃይነሽስታ ጚታላ አቶ አማረኪላ ካስቾ ብኽራ ጄራታ ካንትካማ ሌጌፅካ።
ጅማንታ ካሰች አማረ ጛርጊ ኹዋሺ ድሳቲው ጝን አቕዳ ሊሊቲ አንኬባኬብጚስ ሌጌስታ። ካሰች ካዌን ዳራዳ ዝኩንኩ ጝን አቕዴስ ካሚንስቴታ ሌጌስቱት ትቬቭቲ ጄራኽ። ትቬቭስ እቑዌታ ፄውንኩ ቹዋ ምክንያትካዴስኪላ ካዌን ዳራዳ ታኻታ ክምካዋ፣ ፍያልካዋስታ ታይካዋ ማንዲስ ባይል ጅማሳ ችልልቱስ ሌጌስጝያኽ። እን ያኻማ ኩፅኒ እንፃኺቱ ዝቤንዳ ኻስጝና አኹኪ ታቡት ፉው ብሽታንሾ ካስጝስ ጅሚስ ዝክኹሳ ካሊቶ ካንትፄ ታቓያ። እንጚሱ ጉሽፂ ዴሜካ እምፕልኪ ጝን አቕ እል ሜብራታታ ካንታንቲ አኽጝስ ብራጊ አደባባይሾ ፍያታ ፋያቲንኩ አኽጝያኽ። እሊው ዴሜካ አቔ ፖርፃማ ካንትጝሱላ ሴሜርታት ጄራ ታኻታኽ።
ጅማንታ ካሰች አማረ እንፃኺቱ ዝቤንዳ ክምካውሳ ችሬ ሲፍጝዴስ ፌያታ ቴርስ ክንቴኪላ ሲፋስፍጝታ። አኽጝስኪ 1ንቲዴስ 8ንቲ ቤኖ ኺስታ አምቢቒዳ ክንቴ። 9ንቴስታ 10ንቲ ቤኖ ቻግኒዳ ሲፍጝታ። ዲፕሎማ እንጃቢሪ ክንትፃንትካው ኮሌጅዳ ሹኻ ሜጀርስ ንጝኪ ጅሚስ፣ኪነ ትቬቭስስታ ስፖርትስ ክንቴ። ናካሱ ጊዝዳ ዴሜካ እንጃቢሪ ዩኒቨርሲቲዳ አውጚ ኮንኪስ ዲግሬ ክንቴውሽቴ። ጅማንታ ካሰች አማረስ ፍትሬትስ እይስትኹ ትቬቩ ካሊትዴስስታ ካሊቕትዴስ ድምክና ዲፕሎማው አችስ ጅሚውሳ ክንቴ ክንትጝ ዴሜካ ጅሚው ትቬቭዳ ድምክኔ አክሞ አግፄታ እርዳታ።
ጅማንታ ካሰች አማረ ሜንድሬኽዳ ማይኮ እምቴታ ጅምጝዴስ ፍና አቒውሳ እላፎ ጅፊስቴት ታኹኒውላ ጚውሳ ካሊቶ ሼውንካማ ማሉንኩ አፄብካ ኩፅኒ ጅምታታ ይስጝፃኒስ እጂካ። ጌርክዴስ እምፕላቺ ኩፅኒ ጚስ እስትኹ አንኪ ያኻማማኒ ጅማንታ ካሰች ሜንድሬኽዳ ፊያታ ጅምታ። እስጜ ጌርኮ ታክስፂስ “አው ሞኒ ናውሳ ጅሜ አባላምቲ ጊዝስ እንጃቢሪው ስታዲየምዳኽ ጅሙኽ፤ ማይክ ዋትጛ እምስታው አኽⶓስታ ጅሚውሳ ሪትሞ ማሌውላስ ጅሙኻ፤ አቒ ፍናዳ ጅማ አቓያስኻ አኽጝስ ሜንድሬኽዳ ሼው ድክድክ ናማ” ንጝስ አባላምቲ ጊዝስ እዝብሊ አቕትጝቱኽሳ ጌርኮ ታክስፄ።
“ሳኺ ፂፂዴስ” ማሊስቴ እስታውስታጊ ፂፄ ቴግባሮ ካንቲኹ እዝብ እይኹ ሞራልስታ ዴኔክፅጝ ኩፅኒ ካቭስ ሊሊቲ ጁትጚስስታ ግርብስ ሜንድሬኽሾ ዙርታታ ፄዋ። “አቕ እያስ እይኑ ጋሺጝ ማልጛ ጁትጝፃ” ኒስኪላ ናካ ጅሚዳ ሲፍታታ ፄውኽሳ ቴግባሮ ጊሊፄ። ጅማንታ ካሰች አንዴስ ፋሌንጋ አፄብካሊስታ ጛርትስ ሴስታ ጅሜ ጅምታታ አቲምፄ። እዝቡ እንኩዋኺሾ ታምቡንኩ ጅምካኪላ “ አው ሞኒ፣ እንፃይ ኩዋ ጋይና፣ ዱማሱላ፣ አይማያ፣ ድባይቲኒ፣ እንፃኻ ኩዋ ጋይ እንጃ፣ ጉዋራው ኔይና፣ አይሞሎ፣ ሺሪሪስታ አዋላይ ና” ናንኩዊያኽ። አው ሞኒ ናውሳ ጅሜ አፄብካሊ ጅምስቱኽ ያኹስ እሊው ኩፅኒ ጛርቱ ፅሬትስ ሳኪትጝፂኹ እንፅኺያኽ።
ጅማንታ ካሰች አማረ ጅሚዳ አሴቴፍጚስ ላኹዳኪ ጚጛርጛሳ አቕትጝፄ፣ አዊ ባይል፣ ታሪክስታ ኮንኪ ሌጌሳታስታ ሚንቺትስ አቕትጛታ ጚውሳ ታምቦ ፊትጝታ። ሹኻንቲ ዴሜካ ትቬቩሳ እንፅኼ ካንቱንኩ ኾትካ ኔፃስ ክንቲውሳ እድሎ እያማ ቴኬምስታንታ ታኻ። “አውጚው ኮንኪስ ዲግሬ ክንታውሽቴ” ኒት ካሰች እንጚ ዴሜካ ሲፋው ጊዝዳ ጅሚው ትቬቭዳ አውጚውሳ ኮንኬ ቴርስ ቴኬምስትጝስስታ ሌጌፅጝስ እርዳታው አኽⶓ ቶኬምታ።
“ጅሜ ጄሜርኾጉ ጌና ጅማያላ” ኒት ጅማንታ ካሰች ይንታው ጊዝዳ ዝቤናዌ ቴክኖሎጄ ቴኬምስትጝስ እሳንስ እንፃኽስትጝስ እክዶ እምቴ። እንዴስ ፍና ጚውሳ እንፅኼ ዩትዩብዳ ቻኔካማ ቴኬምስቱንኩ አቕ ዝኩⶓ ቶኬምቱት ጅማንታ ካሰች ናካ ኩፅኒ ጚው ዩትዩቡሳ ፍኖ ብስጝስ እንፅኼ ጄሜርⶓ ሼውፄ። ጅሜ ኬፍ ንኹ አችስ ጅሜካማ ይዎቶ ኪሱንኩ አቑሳ አቾ ታምብጝስ ትኩትስ እንፃኽስቴት አኽⶓኪላ ጉሽታ። “አጌር ሰላም ያኼስጉ ሚንች እንፃኽስታው እንፅኺ ዝኮ” ኒት ካሰች እንኩዋ ጅምስታማ ቴሌቕስታማ አሌድስታቲው አዋኾሱ ባይልዳ፣ ታሪክዳስታ ዋግዳ ትያታ ሼውታ ባምቢጝስ ይሴኖ እክዶ ማሌፍፄ።
“አይ ማያ” ናውሳ ግትሞ እይኹ ጋዚቲኒ ምንይችል እንግዳስ፣ድባይቲኒ ናውሳ ግትሞ እይኹ ታተክ ግዛትስ፣ እንፃኻ ኩዋ ጋይ እንጃ ናውሳ ግትሞ እይኹ እንጃቢሪ ዩኒቨርሲቲው ክንትፃንቲ ብርሃኑ አሳየስ፣ ሺሪሪ ናው ጛሪስ ፉኽ ጅሚ አቴምስታታ ፄውኽ መሰረት ወርኬስ፣ እንፅኺኩ አፄብካስ፣ጝን አቕስ፣ እንግርዳ ያኼካማ ይስጝፃንኩ አገውኩ ምሁራንካስስታ ውላ እዝብስ ምስጋኔ ዲግስታ። ይንታው ጊዝዳ ዴሜካ ግትም ዝኩኽ ግትሞ፣ ጌንዜብ ዝኩኽ ጌንዜቦ፣ አሳብ ዝኩኽ አሳቦ ዲግስጝስ አዊው ባይል ሌጌሳታ እምፕልትስ እንፃኽስትኔስ ናውሳ እንፅኼንቶ ፌያፌይጝፄ።