እምፕልቱ ጊሊፅፂ

ታደለ አጋጄ

አባዊ ይቶፒያንካው አቕፅካ ያኹንኩ ሚንችካ አብትካዴስ አምፕል ያኹኒውላ ፌዩንኩ አሜትካዳ ይቶፒያስ እይኹ ትክም እላ እሺኾ::

“አባዊ ቺፅጝፂ እላቲው ጉሚቴ ቡዋማ ዙሬ” እስትኹ ይቶፒያንካስ ትክሞ እያቲው አኽጝዴስ ጁኽሲያኽ:: አባዊ ጉሚቴ ቡዋማ ዙርጝዴስ ይጉዋማ ይቶፒያንካስ ሜብራቶ እይጝስ ኩርፄና ያኻ::

አባዊ ሰከላዴስ ጁዋማ ሊሙኽሳ ኽብፄ ሊሊትጙንኩ ይቶፒያው ቤንካዴስ ቡዋ ካፃማ ሱዳኖስታ ግብፆ ቴኬማሺኾ::

አባዌ ዴዴክጝስ ስሩ ካርጝ እንኩርስትጝስ ሜጋቢት 24 ጌርክ 2003 ም/አታዳ ቤንሻንጉል ጉምዝ ክልል ጉባ ወረዳዳ ቤዴራሱ ይቶፒያው ትክላይ ሚኒስትር መለስ ዜናዊስ ይፋስ ጄሜርስትኾ:: 80 ሚሊዮን ኪዩቢክ ሜትር አኾ እሜማ ግብፆስታ ሱዳኖ ሊሚፁስ እጂኹ አባዊ ብኑ ዴዴኩ ግንባቲ ሰራስሪዴስ ሹማጌልካ  ክንታንትካዴስ ምሁራንካ አሬሳቻንትካዴስ ውታደርካ ውላ ካላኑ አክምስ እርዳትጝስ ካሎ ቱና፤ ቦንዶ ጄውጝስስታ እሊኩ ፋይናንስኩ ጉላልካስ እዳሲውሳ ዴዴኮ እርዳትጝስ ታፍስ ታፎ እምትጜካማ ቴቤቤርጜካ::

አቶ ገድፈው አዩ ጉዋጉሲ ወረዳው ዝኩዋንትካኽ:: አባዊ ዴዴክስ 30 ሻይ ብርስ ቦንዶ ጄዌካ:: ኬቤሌ ቺፅጝፃሺኑ ጊዝዳ ጛርትስ ቦንዶ ጄውጝዴስ ድምክና እሊኩ ኾትካጊ ቦንዶ ጄዋንታ ጛውሳ ታምቦ ፊትጜካ::

አባዊ ዴዴክ እልታ ካንትስታማ ሼውዴስ እንፃኽስትⶓ ጉሹንኩ አቶ ገድፈው ዴዴኩ ግንባቲ አሌድስታኒ ይቶፒያንካስ ሚንቾ ትክሞ እያው ንካማ ቴስፊስ ማንዳና:: “ትሺስ እሎ ድሳሺንኩ ቹትካውሳ ድርትኔ ይጉፅጝስ፣ ሚንችካ ዎታትካስ እንፅኺውሳ ድሎ ፌቴርጝስ፣ ባርኾቼውሳ ምንዛሬ አግፅጝስስታ እሊውሳ ትክሞ እያዉ አኽⶓ ዲብስካ::

ውላ ይቶፒያንካ ቴቬቬርጜካማ ዴዴክ አሌድስታታ ጛውሳ ታምቦ ፊትጝⶓ ጉሹንኩ አቶ ገድፈው “አባዊ ዴዴክ አሌም አቡቑሳ አቕስቶ አግፅኹ፣ አድዋው ታሪክ ካብስ ታክስስታታ ፄውኽ አኽጝስ ይቶፒያንካ ዋሺኔኪ እንፅኼ ቴቬቬርጜካማ እንፃኽስትጝስ ካላንኩ አኽⶓ ካንትፅኹ ምስክርያኽ” ንካ::

ይቶፒያንካ ዴዴኮ ግቢትጝስ ካሉኒዴስ እሊኩ ፕሮጀክትካዋ ጄሜሩኒጊ እንግርግራ ናቲንኩ አኽⶓ ካንትፃው አኽⶓኪላ ዲብስካ::

ይቶፒያ ኤሌክትሪኩሳ አይሎ እሊኩ አጌርካስ ዋይጝስ ኬሽኹሳ ይኮኖሚውሳ ሚፄ አግፄታ ፄዋው አኽⶓ ቶኬሙንኩ አቶ ገድፈው ዴዴክ አሌድስታኒ ውላ ይቶፒያንካ ሜብራቶ አግፅጝስ ካላንኩ አኽⶓኪላ ዙሜካ::

“ይቶፒያንካ እምፕልታኒ ዋሺኔኪ ዲቦ ፄውጝስ ካላንኩ አኽⶓ አባዊ ዴዴክ አቕፂያኽ” ኑንኩ አቶ ገድፈው እንታኮንኩሳ ፕሮጀክትካዋ እንፃኽስትጝስ እምፕልታቕዳ ችግር ፌቴርስታቲታ ፄዋው አኽⶓ ዲብስካ::

ዊዛሩ አበራች አትናፍ ጉዋንጊ ወረዳ አምቢቒ ኬቤሊው ዝኩዋንትካኽ። አባዊ ዴዴክስ ቦንዶ ጄውጝስ ጛውሳ ታምቦ ፊትጜካ። ሚንችካ እምፕልታቕ ጌንዜቦ ኩችፅⶓ ካስጝፃኑ ጊዝዳ አሴቴፍጛንትካ አባዊስ ቦንዶ ጄውⶓ ጄሜራኒስ እና ጊዛይ ዊዛሩ አበራች አባዊስ ያኻቲው ዲብ እላኽ ንጝስ ዱንጊዴስ ጌንዜቦ አታኒ ጉርጉምዳ ሚፁኑሳ ብሮ እይጝስ ታክሱና። ጛ ው ጉርጉምዴ ዋልታ ታጋራ ብሮ ፍሽካማ እይጝስ ቦንዶ ጄዌካ።  እዩኑ ዋልታ ተገራ ብር ጛራ ጛራ አንኩዋ ሊኻ ብሮ ፍሻው አኽⶓ ዙሜካ።ጄውኑ ቦንድ ናካኪላ ጛውዳ ታፍዳ ዝኩጞኪላ ስልኪስ ፄውንኹ እጂጚዳ እንክርፄካ።  አባዊው ዴዴክስ ብርስ ቦንዶ ጄዌጝዴስ ፌይካማ ሚንችካ ቹትካ ጉርጉምዳ ሚፁኑሳ ብሮ፣ታፍ ላጜታዴስ ወርኮ ፍሽካማ እይጝስ ዴዴክ አሌድስታታ ፄዌካ። ዊዛሩ አበራች ዙሙኑውስታጊ ዴዴክ አሌድስታኒ ማልጛ ቼጌርፃሺኹሳ ኤሌክትሪኩሳ አይሎ አግፅጝስ ቴስፋ ፄውⶓ ድኹዌካ።  አባዊ ዴዴክ አሌድስትጝ እምፕልታቕስ ሚንቾ ትክሞ እያው አኽⶓ ዙሙንኩ አበራች ግብርኒው ዜርፍዳ አሴሜርጙንኩ እምፕልታቕ ዴዴክዴስ አኾ ቴኬምስትካማ ኬሽኹሳ ምርቶ አግፅጝስ ካላንኩ አኽⶓ ቶኬምካ። ሲፋውስኪላ ይቶፒያዳ እንፃኽስስታው እሊው ልማቱ እንፅኺስ እርዳቴ ፄውጝስ ኩርፄንካ አኽⶓ ዙሜካ።

እዳሲው ዴዴክስ ሚንች አብት ኩፒጝስ ካሉኽ ቦንዶ ዋይጝስ፣ 8100 ዴዴጝ ፁፍ እንፅኼንትስስታ ባርኾቼዳ ዝኩዋንኩ ይቶፒያንካው እርዳቲስያኽ::

አሬሳቻንትካ እዳሲው ዴዴክ ዲፒስ ዋኻቲታ ፄውጝስ እንፃኽስስትኹ ቴፋሴሱ እንፅኺስ 120 ቢሊዮን ብርዴስ ጃላ ግርብስ ፍሺ ፄውስትⶓ ግብርኒ ሚኒስትሩ ንባር ቶኬሜ::

ኽሳንቲ ይቶፒያ እዳሲው ዳዴክ አሌድስታታ ምንግስቱ ኩርፄንት፣ እምፕልታቑ ቴሳትፉስታ ይሴን ዲፕሎማሲው ፅሬትስ አኽⶓ አዲስ አበባ ዩንቨርስቲዳ ፖለቲካው ምሁርስታ እዳሲ ዴዴኩ ዳራዳርጛንቲ ፕሮፌሰር ያኮብ አርሳኖ አጌራዊስታ አሌማ አቡቑ ጉዳይዳ ትኩቶ ፄውኽ ፓርላማው እምፕልታቑ ፎረምዳ ጌሌፅካ::

አሌምዳ ዝኩንኩ ኽሳንትካ ኤሌክትሪኩ አይሉ ፍልቕፂዴስ እምፕል ያኹኽ ይቶፒያው ኽሳንቲ እዳሲው ዴዴክ 145 ሜትሮ ኬፍናውስታ እምፕል ትኩሚ 8 ኪሎ ሜትሮ ሌጌሴምቴ::

እዳሲ ዴዴኩ ቴቬቬርጝፂ ፅፌት ጝናዴስ አግስትኹ ንባር ካንትፃውስታ ቹዋ ዴዴኩ እሳንት ኩክሪዳ 130 ሜትርያኽ:: ዴዴኩ ቻፊ አኹኪ አጉዊኒ ቤን 11 ሜትሮ ያኹስ ሾፌናው ስፍሪ ኩፅኒ እምፕል ሻይ 680 ስኩዌር ኪሎ ሜትሮኽ:: ዴዴክ አኾ እሚጙ አክም 74 ቢሊዮን ኪዩቢክ ሜትር ያኹስ እንኪላ አጌራው ኽሳንቲ አቓ ግብሪ አይክ ፄዌ:: አይካኻዳ 78 ዴሴትካ ፌቴርስታና::

ይቶፒያንካው እምፕልቱ ካንትፂ ያኹኽ እዳሲው ዴዴክ ናካዳ አይሎ ፍልቕፃማጊስታ አሲውሳ ምርቶ እያማጊ አግስቴ:: ዴዴክዳ አሜትስ 10ዴስ 15 ሻይ ቶን አሴ አሜሬትጝስ ካሊስታው እስታማ ማንዲስቴ::

2017 ባጄት አሜትዳ ይቢቺ 5ሻይ 895 ቶን አሲው ምርት አግስታ:: ሱኺቲ አርፍካኻዳ አግስትኹ ሚፂ እምፕል ትኩሚ ሴዛ ቢሊዮን ብርዴስ ጃላ አኽⶓ ኽሳንቲ እዳሲ ዴዴኩ ቴቤቤርጝፂ ፅፌት ጝናሱ ንባር ቼሜትጝፄ::

ዴዴክ ናካዳ ዋልታ ዩኒትካዳ አይሎ ፍልቕፃማጊ ያኹስ ላንጊጊ ጛራ ጛራ ዋኽ አክምስ 375 ሜጋ ዋት አይሎ፣ ይጉዋንትካ ሴዛ ዩኒትካ ዴሜካ 400 ሜጋ ዋት አይሎ ፍልቕፅጙ አክም ዝኩክያኽ::

ኽሳንቲ ይቶፒያው እዳሲ ዴዴክ ኤሌክትሪኩሳ አይሎ ፍልቕፅጝስ አፍሪካዴስ አባላምቴ አቾ አሚ:: አጌራኻሱሳ ኤሌክትሪክ አይሉሳ ሜቴኖ ሊኽዴስ 75 ታፋሳ ኬፍፄ:: እዳሲው ዴዴክ አንኩዋ ሻይ 150 ሜጋ ዋት አይሎ ፍልቕፃው እስታማ ማንዲስቴ::