መቈ ማኽተነው ቀለው አቕ እትልሽም አጉረውዝ ቘጨ ቲክንዛጙ ችጝሸው ፅውዘ የጝ። አልምቱ ትኽነ ድርጅት መቈ ሊጘ ደቂቀዙ ቺተንዝ ላው ድድመ ቅዋንድ አምረዝ ሊጘ ላ ሚሊዮንስ ንየ ፅውዘይዝ ፃይሸቁ አቐነውድ ቓሊሰኩ።
መቈዙ ፅውዘ ጎንድ ፕላዝሞዲዬም ይሽትረይ አልተተ ተሕዋስያን ምላሰንዝ ተረው ኻደገኘ ፅውዘ የጝ። ፅውዘድ እን ተሕዋሲዝ መቈዙ ትነረቱ (አምልቀ) ምላሰንዝ እጅሪዝጎ ከረከረኩ።
ተሕዋስያንድ እጅሪዙ ሲቢዝጎ ህዋሰንድ ጥውጝ ፍረነውዝ ፅዊትነጘድ ፃቨኩ።ሲዘ ዓይንት መቈዙ ዚረ እኩጙ። ጛይም-ፋልሲፓረም፣ ቫይቫክስ፣ ኦቫሌ ስመ ማላሪያ ይሽትጘኩ።
ምልክተንድም 48-72 ሰት አሽ እትልጘኩ። እኒን ዊስንሸውድ እጅርድ ጠቃዘቊ ተሕዋስያኒዙ አይንቲዝመ ፅውዘይዝ ፅይሽት ዊነው ጊዝድ የጝ። ፅውዘይዙ ተሕዋሲያን አኖፌለስ ይሽትረይ እውነ መቈዙ ትነረ ምላሰን እጅሪዝጎ ከሰከሰች።
መቈዙ ፅውዘ ኢትዮጵየትል ንኻሽስ ኪርም ኽደር አሰነይል አሽ ፅበቊ እርፊዝ ፈራቐውዝ እትለው ኰር አቓንድ፤ላው ላው ጅውንጢል መዝየስመ ግንቭት አርፍጥድ ቈሸኩ።
12 ሴኮንድ ጨቨቅ ዓልምትል መቈዝ ላው እጅር ክርጘዝ አጋልሽተኩ። አፍሪከትል 20 ሰኮንድዝ ላው መልወ መቈዝ ምላሰን ክረኩ።
ይና ኻግር ኢትዮጵየትል ተርናንድ ቈሽ ¾ መቈዙ ፅውዘ ችጝሸው ጅውነ የጝ። 68% ኽዝቭድ ቈሽ መቈዙ ፅውዘስ አጋልሽተተ የጝ።
ብላ ክልሊል ዲቈው 2016ቱ በጀት አምረይዝ 1ነቁጠ 3 ሚሊየን መቈዙ ፅውዘዝ ፃይሸቁ አጛንድ፤ ንጭቱ 2017ቱ ግቨር አምረይዝ ጭቑ ሻቘ ሚሊዮን 112 ሽኽዝ 772 እቅ ፃይሸነውድ ትኽነ ቢሮ ፊሰው ሚዝረድ ሚርየኩ።
ወይ ኽምረ ብሔረ እቅ ጭሰጭሰንድም ፃይሸው በጀት አምረይዝ ጥቅለ ኽዝቪዝ 52 ላይስ ንየ መቈዙ ፅውዘይስ ፃይሸነውድ ትኽነ ቃወነይዝ ችጝነው ሚዝረድ ቓሊሰኩ።
ንጭቱ ይና ዲቭየይዙ ሚርየድም መቈዙ ፅውዘ ኽይጠጘዝ እትለቊ ጅውንጢስ ላው አቐው ዝቛለ ወረደዙ ትንትኒዝመ ቃውሰ ማኽትንድ ሚሪሸውዝ አንቭቭስነ ቀኑን።
“ንጭቱ አምረይዝ መቈዙ ፅውዘድ በርታቕ የጝ እየውድ። ጥላ ፊስንሽም ቓዘው ተክ ዊስን ፃይሸነው አቕንት እኩ። ጥላዴንት መቈሸን ክንድርኩች ይን ኻስቭነኩን። ለቨይዝጎም ላውጥሻጙ የጝ። እኒንትም ምጝግስት ቺዘው ጥላ አልስጠጘድ እን አጋሊዝ ዋቕረኩን” የውድ ምሽረ(08) ቀቨሊዙ ፅበተ አት መርዞ ሞገስ የጝ።
ሙስየዙ እጅጝት እጀው አቕሽም፤ ኰሪዝ ትኒታው አቐነዊዝ ፅውዘ ፈራጠጘድ አቐጘ ጉየው ቓለ ነየተድ፤ እጅር ፅውዘይስ ጠቃሸት እግርገ አልሰነውድ እክሰ አጠ ቸላው አቐጘም ሚሪሸቁ አካላንድ ዊግትጘኲ።
ላየ ቓለ ነየተየን ቈሽ አቕሸሩ (011) ቀቨሊዙ ፅበተ ዊዝር አስቴር ነይሽ”ሙስየ እንቅዝቅ ችጛጙ የጝ። ትኽነ ሙየ ጉይጥድም ጝንዝ ጝን ጅሉጛጙ ከቨ ፃቭጘኲ።አቑ አቁለቁ ስፍልድ ይስነጘድ እንዝጘም ጅውነድ ዊርሽነጘድ ሸወጪዝ ላው ግርየ ፃይነቅ የጝ” የች።
እቀ ኽቭርድ ቃውስ የቁ ኰረኒስ ግልባነ መውረነ፣ፃቭርዝመ ቀቭረ አስለነውዙ አቕንትድ ዊነጘድ ጉይረይ ቓለ ነየተሸን፤ ሙስየዙ አሩሽኒል ዊነው ቢተድ እሩዳጙ ተረጘዝመ አየው ስፍረል ግሪሰቁድም ትኽነ ኤክስቴንሽነንድ ቲክንክነ ፃቭጛጙ ኽጉ ተግረ ይውሽትጛጙ አቐነውድም ዊግተች።
“ይና ጅውነይል መቈ ጫረ ጥወነይዝመ ፈነይዝ እቀጘ አጋልዘኩ። ወረደይል 2016 ዓ.ስቲስ 2017 ቱድ እቀጘ። ቈሽኩ። እን ሚዝረድ አኽቭሸው ሰቲል አሽ 11 ሽኽዝ 549 እቅ መቈዙ ፅውዘዝ ፃይሽጝኩጙ” የቁድ ዝቛለ ወረደ ትኽነ ኻይን ጽ/ጝንዙ ቲክነተ ዲቈተ አቐቊ አት ምሳነው ቸኮለ ጛይ ።
ፅውዘድ በርታጠጘድም ምላሰንዝ ጉይጘውድ ጫረድ ፅገወነዊዝመ ስኻርደነዊዝ፤ ቓፅ ጨቨቅ ጭልቑድ አቑ ጣዘነውድ፤ ላዘ ጋቢዝ ቈሽ ሙስየዙ አርወ አሩሽኒል ቢተ ፅበነውድም ዲቈተድ ጉይጝኩጙ።
ሲን ግንቭት መቈዙ ፅውዘ ፈራቐነ ኰር አቐጘ ዲቈተድ ሚርይጝ፤ ሸወጭ ጨቨቅ ጅውነድ ዊርሸነዝመ አቑ አቁለቁድ ይሰነውዙ አፅቨ ግቭር ዚልቀውዝ ሰራሽታጙ አቐጘም የጝ ልብስጘውድ።
“እቀ ኽቭርድ ሙስየዙ አርወ አሩሽኒል ፃየው ቢተድ እሩዝጠጘድ ትኽነ ሙየ ጉይጥድ ቲክንክነ ፃቭጛጙ የጝ፤ ሙስየዙ እጅጝትም እጅነቅም። እንቅ እቀ ኽቭርዙ አድላኒዝ ትንዘነው ቸልሽኩ” ይጘኲ።
አኰ እምትዝ ሳ እድም ፃየቊ እፈር፣ ጊዙረቊ ኩየንጣን፣ ኤችአይቪ ጝታ ብሪል ፃየቊ እቅ መቈዙ ፅውዘዝ አጋልሽተነውዙ አገነድ ንየስ የው የጝ።
አጉረተ ብርት፣ ኪብ ኪበሸነው፣ ቋጥቁጥሰነው፣ ስዛሰነው፣ ቁርጥማን፣ አውር ሲረሲረ፣ ዝላዘነው፣ ኹረዙ ደምዝት ቃፅቨነው፣ አቑዙ ዝቛነ፣ ቕቭልቭልሸነውዝመ ንየስ ሸነው ፅውዘይዙ ምልክተን ጛይ።
ኰሪዝ ኽክምነ ፃቭሽትየውዜ ብር አቒል ፅበው መቈዙ አልተተ ተሕዋሲያንድ ሊግዝ ሲቭድ፣ ሽቕ፣ ኩላሊትዝመ ጛይል ቘጨ ችጝዘነዊስም ከስጘ ኩላሊትዙ ቘጨ፣ ኮማ፣ ጛቕመት ቀረነው፣ ጫ ጝጭርደነው፣ ቲንፍሰነውዙ ችግሰ… ቲክንዝጠ ቸለጘም ዲቈተድ ልብስጘኩ።
መቈዙ ማኽተነ ጉገንድም አንፀ ትነረ ናኽርሸው ሙስየ አሩሸነው፣ ጅውነድ ዊር ሸነው፣ አቑ አቁለቊ ስፍልድ ይሰነውዝመ መቈዙ ትነረ ፍራየጘ ስፍረ ቢሰነው ጡሸጘም ማኽርሸኩ።
ዲዝጘው መቈዙ ጥላዝመ አንፀ መቈዙ DEET ጥላዙ እጅጝትድ ሚሪሸው ትኽነ ቢሮዝመ ትኽነ ሚኒስቴር ቓቪርጠጘድ ሳልጠው ዊሰ ይውጠ ጡሸኩ፤ ይና ዲቭየይዙ እፃ የጝ። ዲግ አጥን።
ኪሮስ ወ/ተንሳይ ግንቭት 30/2017
