ኢትዮጵየ ቲክንደው አርሽነይ ቃወ ፓሊሲዙ አይነት አይነት ዓለመን ማኽሊስ ኹረዝቍ አሪዝ ጝታ አውር ቸለነው፤ ኻግርሸንቱ አርሽነይዙ ጊቭርቲዝ አልምቱ አርየዝ ቲክርክርሸተ ፃቨነውዝመ ኻግር አቒዙ ኢንዱስትሪዝ አጡ ጊቭርት አልሰነው የቍ ኻሰቫንድ ችጝሽጘኩ።
አርሽነይዙ አድለ ኢኮኖሚድ ኹረዙ ወይትነይድ ደድሰነዊስም ከስጘ አግሮ ኢንዱስትሪዙ ጥር ገቨ እቻዘናንስመ ቢዘ ኻግሪስ ጥወቍ ገባንድ ቃፅቨነውዝ ጥቅለ ኻግሩ ምፅነ ፃጀዙ ሊግዝትድ ደድሰናንስ ፃየው ችጘርድ አጉረው የጝ። አርሽነይዙ ዚርፍድ ነንቱ ሰቲዝ 80 ላይስ አቐው ኻግርሸንቱ ኽዝቪዝ ጭሰጭሽተነ፣ 40 ላይስ ጥቅለ ኻግር አቒዙ ጊቭርቲዝ (GDP) እኩሰ ፃቨውዝመ ቢዘ ኻግርዙ አርየዝ አልተቍ ጊቭርታኒዝ ቈሽ 80 ላይስ ሺፍነው ዚርፍ አቐነውድ አርሽነይ ሚኒስቴር ፊሰው ሚዝረድ ቓሊሰኩ።
ብላ ክልልድም አይነት አይነት ኹረዝቍ ኽወጢስ 33 ላይስ አጠ ጊቭርትድ እኩሰው አቐነውድ ሚሪሰውድ ቈሽ ብላ ክልሊዙ አርሽነይ ቢሮድ ፊሰው ሚዝረድ ቓሊሰኩ። አቓንስቅም ኽወጥ እፍርት ዚርፊዙ ጊቭርትድ ሊጊሰናንስ፣ ጊቭርት ሊጊሰነ ጥወራንድ አልሰነውዝመ አሩሸነው በንዘኩ የነት የጝ።
ሰቍጠቱ እስወዙ እጅጝት ምርምረ ማኽልድም ወይኽምረስመ ሰሜን ወሎ ዞናኒል ጅውነይጅቅ ቲስመመቍዝመ እስወዙ እጅጝትድ ማኽትጝ ጊቭርት ይውጥጘ ቸለቍ ቺዝሽተቍዝመ ማርፅሽተቍ ዚረ አልሰነውዝ ጒዝ ጨተድ አሩሸተ ፃቨነው ኪርመት 18 እምታንዝ ንየ እጊስኩ።
ቺተዝም ቈልቍ ጅውንጢዝ ቲስመመተ አቐቍ እንቍ ደውሰ፣ ማሾ ዝመ ፃረው ሰሊጠዝ ቈሽ ጒዝ ጨተይዙ ፅብኒል ኽየው ልውጠ ነስጛጙ አቓንስቅ ማርሽተው ዚረ ንቒሰነ ማኸላንድ ዝቛለ ወረደ 01 ቀቨሌዝመ ሰቍጠ ወረደ ለላበ ቀቨሌል ብዘነውድ ቈሽ ጒዝ ጨተድ እድጝል ጊቭርዝ እድጝል ችጛንስ ቸልሰው ሰቭ አቐነውድ የጝ ቓለ ነየጥድ ዊግትጘውድ።
ጕዝ ጨተ ቀስ ተክላት ገብረ ህይወት ሰቊጠ ወረደ ለላበ ቀቨሌዙ ፅበተ ጛይ። ሰቊጠቱ እሰወዙ እጅጝት ምርምረ ማኸልድ ማርሽተቍ ዚረ አልሰነውድ ጒዝጝ ባዶ እዳቐነዊስ ፊሰው ቲግቭር አቐነውድ የጝ ዊግትጘውድ። ቺተዝም ቈሽ “ይና ቀቨሌል 48 ጒዝጝ ጨጥ ጥቅልዘው 32 ሄክታር ዝቨል ጊዜ ወርቅ ማርፅሸተው ዚረ ጊቭርዘተ አቭርት ሰቭዙ ገረደ ቢተነውድ ቈሽ እንቍ ደውሰ ይሽትረይ ይና ጅውነይጅቅ ቲስመምረይ አረሸንት ጣቅዝ ችጝናንስ ፃቨው ገቨ የጝ” ይጛንድም ዊግትጝኩጙ።
ገረደይዙ ሊቀ መንበር አቐቊድ ጒዝ ጨተ ቀስ ተክላት ፃየፃይሰነውዝም” ዚረ ንቒሰነ ማኸልድ ቢተነዊስም ከስጘ አልተው ዚረዙ ከቨዝመ ቲግቭሩ ስልጣነ ችጝነ ፃቭሽተነውድ ቈሽ ሰቭድ አርቕን ሰራሽናንስ ቸልሰው የጝ” የቍ አጛንድ እንቍ ደውሰድ ላጥ ኽወጢስ ቺዘውዝ እኩረ ፃየው አቓንስቅ ተረው ጊቭርትዙ ዚምኒዝ ክላስተርዝ ፍራትዝ ፊዘናንስ ቃውሰ አስልሽት ፃቨቍ አቐነውድ የጝ ጋልፅጘውድ።
ላየ ቓለ ነየተድ ቈሽ ጕዝ ጨተ አት ድረስ ሹምየ ዝቛለ ወረደ 02 ቀቨሌዙ ፅበተ ጛይ። “መንግስት ነን የጝ ይና ችግሰይስ ፈነ መለ አልሰውድ” የነውዝ የጝ ጝታ ቓለድ ኪርምጘውድ ። ዲቈቍ ሲዘ አኮ እምትድቅ እንቍ ደውሰዝመ ማሾ ፊዘነውዝ ጝታ ኹረዙ ወይትነይድ ደድሰነው ቸልጘጘድም የጝ ዊግትጘውድ። እኔንት አልሰውድ ቈሽ አርሽነይ ፅፈሽ ጝኒጅቅ አቐነውዝ ሰቍጠቱ ስወዙ እጅጝት ምርምረ ማኸልድ አቓንስቅ ችብረይዝ ኽየው ሚዜነ ፃየቍ አቐነውድም ዊግትጝኩጙ ።
ጒዝ ጨተድ ፃየፃይሰነውዝም” ሊጘ እርፍ እቻቒጝቀት ችጝረይ እንቍ ደውሰሸንት ጫረድ ፅዲ የጘድ ቃውስን ፊዘነው፣ ኮርድም ኻይን አርመነው ቸልሸውዜ ይድረይ ፃቁን ይን አምነነይ ጚ” የቍ አጛንድ ነን እንቅ ጕዝ ጨተድቅ አርወድ አርቓንስቅ አሩሸጥ አጛጙ ተርጘ ለው ኮርዝ ጕዝን ላው ኮርዝ ጥቅለናንስ ጕዝጝ ጨጥ ክላስተርዝ ጕዘናንስ አስልሽጛጙ አቐጘዝመ መንግስት ጋብዝ ግነ እፍርዘነ አልታንስ ዋቕረቍ አቐነውድ የጝ ዊግትጘውድ።
ዝቛለ ወረደ አርሽነይ ፅፈሽ ጝኒዙ ቲክነተ ዲቈተድ አት ጌትነት ከበደ ይጘጘድ ወረደድ ቺተቺተቍ ኽወጥ ቢቍልዘናንስ ቸልሰው አየር ንቭርትዝመ ሚልክ ዝቨ ፃየው አቐነውድ ጋልፅጝ “10 ሽኽዝ፣ 1 ላዝ፣ 84 ሄክታር ዝቨ ዚረዝ ሺፍነነውዝ 1ላዝ፣ 32 ሽኽዝ፣ 3 ላዝ፣ 92 ኩንታል ጊቭርት ችጘናንስ እንጎይስ ኻሊን ሰራሽናጙ ችጝሽነኩን” ይጝኩጙ።
ጝታ ኻለይድ እሩዘናንስ ቺተቺተቍ ቃውሰ አስልሽትዙ ሰባንድ ሰራሸቍ አቐነውድ ዊግተቍድ አት ጌትነት ” ቺዘቺዝሽተቍ ዚረድ አልሰነው፣ ክላስተርዝ ጕተው ቺዝጝድ ቺዘነው፣ ሙየ ጒጥዝመ ጒዝጝ ጨጥዝ ስልጠነ ይወነው ቃውሰ አስልሽትዙ ሰባኒስ ትኩርት ይውን ሰራሽነቍ ሰባን ጛይ” የቍ አጛንድ፣ ክላስተርዝ 4 ላዝ፣ 32 ሄክታር ዝቨ ዚርወዝ፣ እንቍ ደውሰዝመ መይለዝ ፊዘነውዝ 6 ሽኽዝ፣ 3 ላዝ 43 ኩንታል ጊቭርት ችጝንቅ የው ኻለይ ፃየቍ አቐነውድም ጋልፅጝኩጙ።
እጅር ሰራሸው እፍርዘነጅቅ ፃየፃይሽተውዝ “ጊቭርትዙ ዚምኒዝ 1ሽኽዝ 8 ላ ኩንታል አሩሸናንስ ኻሊን ነን አሽም ይና በንዘው እፍርዘነድ እቻቐውዝ እቻቐው ወረደይል ጡኩ” የቍ ቲክነተ ዲቈተድ አልተው እፍርዘነይስ 5ላዝ 60 ኩንታል ቀቨሊጢል ችጝዘነው ቸልሸጘዝመ፣ እዳቐውድም ስወ ሊቨነዊስ በውግ ችጝዘናንስ ኻሊጝ ሰራሽጛጙ አቐነውድ የጝ ዊግትጘውድ።
ላጥ ጊቭርዝመ ጊቭርትድ ቈሸቍ ገባንድ ቈሽ ማርሽተውዝመ ቺዘቺዝሽተው ዚረ የጝ የቍድ አት ጌትነት “እን አምረይዝም 8 ላዝ 21 ኩንታል በንዘኩ ይን ኻሊን፣ ነን አጢስም 8 ላዝ፣ 67 ኩንታል ችጘነው ቸልንኩኑን” የቍ አጛንድ ማርሽተው ዚረ አልሰነው ጋብዝ ቀሰው ፋፅምፅመ ፅበነውድም የጝ ጋልፅጘውድ። እን ፋፅምፅመድ እሩዳንስ ሰቍጠቱ እስወ እጅጝት ምርምረ ማኸሊዝመ ላጥም ቀሰው ፃቨጥ ድርጅታኒጅቅ አልትልትን ሰራሸነዊዝ ተረው ፈን የጝ የቍ አጛንድ ቺተዝም ሰቍጠቱ ስወዙ እጅጝት ምርምረ ማኽልድ ጅውነይጅቅ ቲስመመቍዝመ ኽርድ ማኽጥጘ ቸለቍ ኽወጥድ ሳይንሱ አቐው ጒደነዝ ደድሳጙ አልሰነዊዝ ጕዝ ጨተድ አሩሸተ ፃቨነው ቸልሸጘድም የጝ ዊግትጘውድ።
ሰቍጠ ስወዙ እጅጝት ምርምረ ማኸሊዙ ዳይሬክተር ዶ/ር አዳነ ባህሩ ጝታ ጋቢዝ ጝታ ችብረይዙ አይነተ አለመድ ጅውነይዙ አየር ንቭርቲጅቅ ቲስመመቍ ኽወጥድ ምርምረዝ ደድሰነውዝ ጒዝ ጨተድ አሩሸተ ፃቨነው አቐጘድ ጋልፅጝ፣” ወይኽምረስመ ሰሜን ወሎ ዞናኒልም ማርሽተቍ ዚረ ዲዝጝሰነዊስም ዲቍ ማርሽተው ዚረ ንቒሰነ ማኸላንድ ብዝን ጒዝጨተድ አሩሸተ ፃቭናጙ ችጝሽነኩን”የቊ አጛንድ ለልዙ ፃጀድ ዚምንሰነውዝመ እንሰስዙ ትኽነድ ቲክንክነነውዝ ቺዘው ዚረ ፃየቍ እንሰስድ ጕዝ ጨተይዝ ዲዝጝሰነው ቈሽ ጝታ ችብረይዙ ቈሺተተ ቲግቭር አቐነውድ የጝ ዊግትጘውድ።
ዶክተር አዳነ ፃየፃይስጝ ነይጘው ኻሰቪዝም ቈልቍ ጅውንጢል ቲስመመቍ ኽወጥ ዲዝጝሰነው ጋብዝ ሰራሽታጙ ፅበው ሰቭድ ጒዝ ጨተይዝ ለምርሽት ችጘው አቐነውድ ጋልፅጝ” ቺተዝም እንቍ ደውሰ ይሸተው አረድ ጒዝ ጨተይዝ ቀንሸው፣ ጝ ፃጊተተ ኹረ ፃየይዝ ቺዘውዝመ ጁነይል ፅበው ኹረዙ ወይትነይዙ ችግሰድ እዳዘው አረዙ አይንት የጝ” የነውዝ ጋልፅጝ ነን አጢስ ጕዝ ጨተድ አሩሻጙ ፅበውድ ቈለ1 ይሽትረይ እንቍ ደውሰሸንት አቓንስቅ ተረቲዝ ሰቍጠቱ ስወዙ እጅጝት ምርምረ ማኸልድ አልም አቅቨ አርሽነይ ምርምረ ችብረ። (ICRISAT) ጀቅ አቐነውዝ ሻቘ አይንት እንቍ ደውሰዙ ዚረ አልሰናንስ ሰራሽታጙ አቐነውድም የጝ ጋልፅጘውድ።
ጕዝ ጨተድ አሩሸተ ፃቨናንስ አርሽነይ ፅፈሽ ጝንጢጅቅ ፃቭጘው ከቨከቭሽትንድም እቀጘዝ ቀሰው አቓንስቅ ተረው ጊቭርትዙ ዚምኒዝ ዲቀ ጅውንጢል የዋግነሽ አትረጘስመ ማኛ ይሽትረይ ጣቨስ፤ ቈልቍ ጅውንጢል ቈሽ እንቍ ደውሰ፣ ማሾዝመ ፃረቍ ሰሊጠ አልሰነውዝ ጒዝ ጨተድ አሩሸተ ፃቨናንስ ሰራሸቍ አጘጘድም ዳይሬክተርድ ዊግትጝኩጙ።
ንጉሱ ማሩ ግንቭት 30/2017
