አሰነ እጀው ዓልምት ጣይትንዙ እውልውልድ

‎ኽጽምስ ኪርም እስራኤል አረብት ኻግረንጅቅ አረቢያት ድበር ከረተዙ (geopolitical) ችግሰ ፃይረይ ኻግር ጚ። ፅዮነንዝመ አረብት ብሔርተኝጥዙ ኽምዘ ይሽትም አርቕሽተኩ። ፅዮነንድም አነ አረቨንድ 19ትረ-20ትረ አድለ ዚምን አጢስ ዲግዝ ፅበነው ኪርምጝ ዊንጙ። ፅዮነንድ ፍልስጤመን ፅብጘው ዝቨድ አይሁደንዙ የጝ የው ችብረ ፃየቁ ጛይ። አረብት ብሔርተኝጥድ ቆሽ እስለመንዙ ዝቨ የጝ ይጘኩ። ብሪቲሽት ቅምሽንዝኮር ዊነው ድበርዝም አምንጘኩ።

ብሪቲሽ ኤደን (aden) ይሽተው የመንት ዝቨይስ ኪርም ቀይ ባህርት ጋፅድ 1937-1963 እ.እግዝግዘነ አጢስ ቅምር ዊንደንድ ኪልልደው ድበር ዊኑ። እን ጭቓ ኻሰቭድ ጉልምዳጙ 1947-1948 አጢስ እስራኤልት አረቨንጅቅ ቃርስ ዊኑ። አረብ አልሚዙ ኻግረንድ አንፀ እስራኤል አጘው ኮርም የጝ። ቃሪዙ ጎነድ ቆሽ ግብፅ፣ ሊባኖን፣ ሶርያ፣ ጆርዳንስመ ኢራቅ እስራኤል ዩ የጝ ይረው ዝቨድ ቆሽጝ ዊረነውዝመ ብሪቲሽ ኪልልደው ድበርዝ አምነነውድ ዊኑ። እን ጊዚዝ  ጆርዳን (ዮርዳኖስ) ፍልስጤምት ዝቨድ፣ ግብፅ ቆሽ ጋዛት ፃይጝ ዊንጝሽም እስራኤል ዊስር ቀምር ዊንች።

2 ምተንዙ ጣይትንዝ ግረ እስራኤል 1948ዝ ጝርቕመት ናፀ ኻግር አቕች። ፅዮነንዝዙ ጣይትንድ ቸልየቁ 713 ሽኽ ፍልስጤምት አረቨን ፊንቅልሽጘው ጊዝም የጝ። እስራኤለንዝመ ጀዊሸን(አይሁደን) ከምሸጥድ ቃውሽጘውድ ቤኒ ሞሪስ ይሽተውዝመ ቤንጃሚን ከዳር ይሽተቁ ቃወጥዝ ዊኑ። እግረም 1979አ.እዝ ግብፅስመ እስራኤል ቲስመምጝ ዲግ ተሩ። ዲግ ተረውድ ግነ እስራኤል ሲናይ ባህር ጋፂስ፣ ዊስት ባንክስመ ጋዛት ስውሪስ፣ ጎላን አብቒስ የውም ምስራቅ እየሩሳሌምቲስ ሊቀነውድ ዊነጘ ሲጘ ቓሊሰኩ።

እግረ ግነ 1982ዝ ሊባኖሰንድ ጛስ ጛይ ጋጥመነውድ 1993 አጢስ ቃፅል 1994ዝ ፍልስጤመንድ ጝታውር ቸለቁ ናፀ ኻግር ጉይጥ ፃቡ። እን ጊዚዝ ቆሽ ጆርዳንስመ እስራኤልስ አርቅሽጝ አረብ ሊግ ኻግረንጅቅም ቀሰው ዲምቀን ፍጥርሽሽም 2010አጢስ እዘንዙ አርቅሽን ዊንየጘ ሲጘድ ልብሰኩ።

ሶርየት ጛስ ጛይቱ ጣይትኒል ጝር ናንድ እኩ ይሽትረይ እስራኤል ሊባኖስት ፖርቲ አቐው ሒዝቦላህ ፍጥርሸትግረ ቆሽ ኢራንጅቅ ቃርሰው ችግሰ ተሩ። እስራኤል ሙጃሂዳን ይሽተው ኢራንት ኻይል ከብስረይ ዊነነውድ ኢራን ቆሽ ሒዝቦላህስመ ሀማስ ይሽተቁ ከምሸጥ ፍጥርተ ምላሰን አቕኩ ይሽተኩ። እንዝ ግረ እስራኤል ጝር ሰሜንት ክፍሊል ዊትርቅ ኽምዘ ጉይሽጠ ፃቭኩ።

ዊትርቅም ጎር ባውድ ጅውነድ ፈረንጀነ እግዝግዘነዝ ፃይነው አምረ ሲን 13-24/2025 አጢስ ላው ዓምረዝ አቐይል እስራኤል አኰ ኻግራንል ፍልስጤም፣ ሊባኖስ፣ ስርያ፣ የመንስመ ኢራንትል 35 ሽኽዝ ንየ ጣይትን ብዝርኩች። ዓልም አቅቨ እጅርነይዙ ሚቭት ሚዝረይዝጘም 44 ሽኽ እቅዙ ሩሔ ዲቊንድ፣ 104 ሽኽ ንየ ኽዝቭ ቈሽ ደርሰው ከቨ በነኲ።

እን ማኽለኘ ምስራቅቱ ጣይትንድ ነንም ችብርየው አቐነውድ ብጭቒዝ ገውት ዓልምስም ፈተነ አቕ ቃጽልኲ።

ዘመኑ መለሰ

ሲን 30/2017