አልምቱ ኹረዙ ድርጅት ኢትዮጵየትል እትለዉ እገረ ጊቭርት ብክንትድ ኻስቭዘተ ተጊል ችጘጘ አራሰው ጻቭኩ።
እንዝም ይነ አልምስ ጥንቅቀ ግተው ኹረዙ ጥር ጻየ ጻይንዙ ግትንዝ ምላሰን 100 ሚሊዮን አሜሪካቱ ዶላር ችጘዉ ጊንዝቭ ቢሰኩ የጝ ይሽተውድ።
ይነ አልምቱ ኽዝቭድ ኹረዙ አርወ አሩሽን ትኩርት በው አቐነውድ ድቁሽተኩ። እገረ ጊቭርት ጻየ ጻየኒስ አርወ አሩሽኒል አጢስ ጽበቁ ጻጝን አቒዝ ኹረዙ አረይል እትለው ብክንትድ አጉረው አቐነውድ ሚዝረጥ ቓሊስጘኩ።
አልምቱ ኹረዙ ድርጅት (ፋኦ) ጣቂዝ አርቒሳንትጘ አልምቱ ኽዝቪስ አምሩ ድረይስ ማኽል 1.3 ቢሊዮን ቶን አጡድ ብክንትዝ ጻቭሰኩ። እንም ጥቅለ አምሩ ጊቭርትድ ሲዝነ አጡድ ጻይኩ።
ብክንትድ 990 ቢሊዮን አሜሪካቱ ዶላርድ ቑጠ ኪሰረ ጭሰዉ አቐነዉድም የጝ ሚዝረድ ቓሊሰውድ። ንጭቱ ጽፈሽዝ ጊቭርትዙ አኽቨ አኽቭን ሳቁጠ ወረደ ሩባርየ 016 ቀቨሊይዝጘ ውር ተከኩ የውዴት አንቭቭስነ ቀኑን።
ኢትዮጵየስ አርሽነይዙ ጊቭርተኒል አምረ ጨቨቅ እትለዉ ብክንትድ ኻስቭዝኩ። ጥቅለ ጊቭርቲስ 20ስ 30 ላይል ብክንትዝ ጻቭሰጠ ቸለው አቐነውድም ጽንኸን ቃሊስጘኩ።
ብክንትድ እትለዉድ እገረ ጊቭርት አኽቨ አኽቭን ኮሪዝ አክንዉሸቁ ጥንቅቀ ግተው ተሥርዝ ምላሰን አቐጘ ወይ ኽምረ ብሄረ እቅ ጭሰጭሰን ሳቁጠ ወረደ ሩባርየ ቀቨሊል ችጝሸቁ ጒዝ ጨተ ንጉሱ አበራ ጝታ ጅውነይዙ ስወዙ ትንዝሽትኘድ ቀሰው ዊነዉ አቐነዊዝ ነንቱሰቲዝ አረድ ቀሰው ችብረ ጽይ ችጝሸኩ።
ነንቱ ሰቲዝም ስወድ ቀልቀልዘው አቐነውዝ ጋብድ አይርጛጙ ጋብድም ጣብጛጙ ችጝሽጘኩ። ጛት ቆሽ ላጥ ጅዉነይዙ ጒዝጝ ጨጥድ ጊቭርትዙ ብክንትድ ማኽተናንስ ጻቭጘዉ ልቕረድ ሳሥ የው አቐነዉድ ዊግትጘኩ። “አይርንዝ፣ ጣበነዉዝ፣ ጝኒዝጎ ጒዥታን ትኮር እኒዝጘም ቅፋነል አኽቭናንድ ጥንቅቀ ግተዉዝ አቓንስቅ ብክንትዝ ጻብሰኩ”። ይጛንድ ዊኑ ጒዝ ጨተድ ዋርዝጘውድ።
ናዘዝመ ቺተቺተቁ ኾይርጢስ ማኽተናንስ አክንዉሸቁ ኬሚካልዙ ትንዝንድ ጫይረነዉ ትኽኑ አረይስ ቘጨ ጽየጘን አስክዘ ጽየቁ አቐነዉድ ልብስጝኩጙ። አነጚ ይጘኩ”ጣቅ ኮሪስ እንጎ ብክንትድ ኢኮኖሚል ችጝዘዉ ጥቕዘዙ አቕንቲል ጒዝ ጨተይዙ አስክዘድ ሊግዛጙ ችጝሸኩ” ይጛንድም ጋልጽጝኩጙ።
አይር ኮሪዝ ችጘዉ ብክንትድ ቃጽቨናንስ 2 ሄክታሪስ ንየ ጒዝጘዉ ስቅምዝመ በቂለ እኒዝጘም ጣቭድ አርሽነይ ሙየ ጉሪየይስ ቸጘዉ ክንድጝድ አሩሽጝ ቃዝ ቃዝዮዝ ችጘቁ ችጘቁድ በክንዚጝቀት አኽቭጛጙ ችጝሽጘኩ። ጊቭርትዙ ዚምኒዝም ችጘናንሥ ኻሊጘዉድ 35 ኩንታሊስ ንየ ቺተቺተቁ ኽወጥድ ዚምኑ አቕ አጭነዝ ተሲተዉ በርሚልዝ አኽቨናንሥ አስልሽት ጻቭጛጙ የጝ።
ላየ ስልክዝ ዊግስነቁ ሳቁጠ ወረደ 016 ሩባርየ ቀበሊዙ ጽበተ ጒዝ ጨተ ኮንስል አስረሱ ነንቱ ኮሪዝ ማጽወዙ ኽወዙ እፍርት ጝታ ሰቭድ አክንዉጛጙ ችጝሸቁ አጛንድ 2 ሄክታር አጡ ጝታ ዝቨድ ቺተቺተቁ ኽወኒዝ ሺፍነነዉ ቸልጝኩጙ።
ጊቭርትድ ሊጊስጥጘ ቸለቁ ጥወራንድ ቃዉስጝ አሩሸነዉ ቸልጛንስቅ ነንቱ ሰቲዝ ጽበዉ ጝታ ኽወዙ ጊቭርትድ ቀሰዉ ችብርኒል ችጝሸጘዝመ ስቅምድ በቂለድ አይርጛጙ አቐነውዝ ጣንቅቀዝ ጉየነዉዝ ተረዊዝ ሚንወዝ አሩሸናንስ አስልሽት ጻቭጛጙ ችጝሽጘኩ።” ንጭቱ አምረይዝ ቺዝ የዉ ጊቭርት ችጛንስ የር ይችዝጝድ ጡዉሸዉዝ አስለነዊስ ኪርም እፍርዘነዝመ ማርጽሽተዉ ዚረ አሩሽ ፊዝኩን። ነን ጽበዉ አቕንቲዝ እቑመ ላዉ ሄክታሪስ 30 ኩንታል ይጝን ድዉኩን ንጭ ቈሽ እደረ ከቭሽ እቑመቲስ ቺዘዉዝ ችጘኩን የርኩን”
አረዙ ብክንት አጋልዛየጘ አጡ አቐዉ ክንድጝዙ ሙየ ጒይጢስ ችጘጘ ጉየቁድ ጒዝ ጨተድ ጥንቅቀዝ አይርጝ ኪምርጘት እግረ አረድ ጣብንዝ በክናየጘ ኪምርጛንድ ዝቨይስ ንየስ ሽጝ ኪምረናንስ አስልጘዊል ኪምረቁ አጛንድ ጣብጛጙ ቸጝሽጘጘ ጋልጽጝኩጙ።
ኢትዮጵየ ተግዝ እን ኮርድ ማጽወዝመ አረ ችጘው ጊዝ የጝ ሰቁጠ ወረደይል ችጝሸቊ ቀቨሊጢስ ላው አቐዉ 016 ቀቨሊዝጘ 707 ሄክታር ዝቨ ፊዘናንስ ኻሊሽት እቻቐውዝ እቻቐው ጒዘነዉዝ 17ሺኺስ ንየ ኩንታል ጊቭርት አኽቨናንስ ኻሊሸጘ ዋርዘቁድ ቆሽ ሳቁጠ ወረደይስ 016 ቀቨሊዙ ኽወዙ እፍርት ሙየ ጉሬ አት ደሳለኝ ዋኘዉ አጛንድ ነንቱ ጫረይዝ ጝታ ቀቨሊዝጘ እንዝ ሚቅ እትል አርቓው ስወ ጣቅ ግሬይል አጢስ ሊቫጙ አቐነውድ ዊግትጝኩጙ።
“ጅዉነይል ሊቨዉ ስወድ ንቕጸዉ ዊናንስቅ አርድ አይርሽጝቀት ችብርንዝ ዊንጠ ማጥን ክንድጝ ይውነዊዝ ሲሪየ ስወድ ዳቓጙ ተራንድ ነን አይረነዉ ኪርምጝኩጙ” አይርጛንድ ብክንት አጋልዛየጘዝመ ኾይረዝመ አቑዝ ስጙርሻየጘን ኪምረነው ብጣድ ዝቨይስ 50 ሴ.ሜ ዝቨይስ ኪፍ ይጠ ማጥን ክንድጝ ይውሽታጙ ሰቢል ጥውሽትኩ።
ጒዝጝ ጨጥድ ከቨከቭሽትን ሰራሸነው ዲዝጝት ጝታ ባኽል አቅሽም ክላሥተርዝ ላው አይንት ዚረ ፊዘነውዝ ጒዘነዊስ ኪርም ጣብጝ ጝታጝን ድውጥጙዊል አሽም ተገተጝሽትጝ ሰራሽጘኩ ይጘኩ ።”ቀበሊዝጘም 40 ሄክታርስ ንየ ክላስተርዝ ፊዘነውዝ እኒስም ፐር ሄክታሪስ 26 ኩንታል ችጘናንስ ኻሊሽት 105 ጒዝጝ ጨጥ ክላሥተርዝ ጒዝስን ላብጠ ሰራሽን ሊግዘነውዙ ጒደነድ ቃሊስናጙ ችጝሽነኩን”ይጝኩጙ ኽወዙ ሙየ ጉሬ አት መኮነን ካሳ።
ቺዝጚስ ኰኩለይል አጢስ እትለዉ ኹረዙ አረ ብክንትድ ማኽተናንስ እንቅም ቀቨሊዙ ጅውንጢል ችጝሸቁ ጒዝጝ ጨጢስ አስክዘ ፋጥርሽኩ። እኒስ በዉግ ዊነውድ ባኽሉ ኽወዙ አኽቨ አኽቭንድ ኽወይል ብክንት ችጚጝቀስ ጥንቅቀዝ አይረነዊስ ኪርም ኪምርጝ ጝኒል ድውጥጙዊል አሽ ጽበው ዲዝጝትድ ቀሰዉ አቕሽም ቲክንክነናንስ ሙየ ጒጥድ ጒዝጝ ጨጢስ ቺታቁ አቐነውድ ልብስጝኩጙ።
እገረ ጊቭርት ኮሪዝ አጋልዘው ብክንትድ ቃጽቨናንስ ጻቭሽታጙ ችጝሸው ፍልውልወይስ ጋብዝ ጋብ ጝኮርድ ኻይየው ስወ ጊቭርቲል ቲክንዝጠ ቸለው ቈጨድ ጊግቨናን አጉረው ሰቭ ሰራሽታጙ ችጝሸኩ። “ጅውነይል ቃዝየውዝ ችጝጥጘ ቸለቁ ጎታቲ፣ ብስርዝመ ላጥድም እንጎይስ ፊዝጥጘ ጻቭናጙ የጝ”ይጝኩ።
ኽወዙ ጊቭርቲጅቅ ጻየ ጻይሽተውዝ ወረደዙ አርሽነይ ጽ/ጝንድ ቺዝየዉ ጊቭርት ችጘናንስ ቃዉሰ አስልሽት ጻቭሽት ሰቪዝጎ ጥውሽተነውድ አርቕሽተኩ። ወረደይዙ ኽወዙ እፍርት ጓነ ቃወተ አት ታምሩ ዊግትጛንትጘ ጊቭርትዙ ዚምኒዝ 20 ሺኽ ዝቨ ኽወዝ ሺፍነናንስ ኻሊሽት 19ሺኽ 628 ሄክታር የነትም 99.8 ዚረዝ ሺፍነነዉዝ 283 ሺኽ 171 ኩንታል ጊቭርት ችጘናንስ ኻሊሽት ሰቪዝጎ ጥውሽትኩ ይጝኩጙ።
ጓነ ቃወተይዙ ጋልጽኒዝጘም ኻሊሽተው ኻለይል ችጘናንስ እጅር ሰራሸተ እፍርዘነይስ ኪርም እየይስ አስልሸው ኮምፖስት አግልግለዝ ግሪጠጘ ጻቭሽትኩ። ቴክኖሎጂ ጅቅ አልተቊ ሙሁረን አርሽነይዙ ሰቭድ እፍሰውዝመ ቀለው አጠ ማጥን አይጥ አይጥ መሰሪየን አርቒስጛንድ የዉም አርየዝ አርቒስጛንድ ቓልሽተኩ እንዝም ቀለውዝ ጒዘናንስ ትራክተር አረድ አኽቨናንስ ቈሽ ኮምባይነርዝመ ላጥም ተሚስጘኩ። ይነ ኻግር ኢትዮጵየም እንዳይ መሠሪጥድ አሩሸነው ኪርምረት ንቕጸቊ እምታን እጊስርኩች።
እንዳይ ቴክኖሎጂያንድ አሩሸናንስ ወይቱ ጒዝ ጨተይስ ጽየው ምነነድ ነን ነን ዊትዊስም አቕሽ እቑመ 250 ሄክታር ትራክተርዝ ጒዘናንስ ኻሊን 100 ሄክታሪስ ንየ ጒትኩ” ይጛንድ ዚምኑ ጒዝንዙ መለድ ኪርምሸጘ ዋርዝጝኩጙ።
ችዝጝድ ክላስተርዝ ጒዘነውዙ ዲዝጝት ኮሪስ ኮር ቈሻጙ ተረነውድ ልብስጝኩጙ። “ችዝጝድ ኩታ ገጠምዝ ጒዘነዉ ቺዝጝዙ አስልሽቲስ ኪርም ኽወዙ አኽቭንል አጢሥ ተከተከዉ ሰትዝ ሰቭድ አክንወነውዝ ጒዝጝ ጨጥ ማኽሊስ ዲዝጝትዙ ልውጥውጠ ጽብጠጘን ሚቸው አቕንት ፋጥረኩ”ይጝኩጙ።
ነኳን አጢስ 8 አረዙ አይንት አኽቭሽተነዊል ችጝሸቊ አጛንድ ጊቭርትድ በክናየጘ ጻቨናንስ ቲክንክነዝመ ከቨ ጻቨነው ዲቊትነይ ጽየው አቐጘን ጋልጸቊድ ጓነ ቃወተድ “ሲዘ ቀቨሊየን ሳቁጠ ጅሉዘል ሳልጥንዘነውዝ ቀሰው ልብትን ይውሽትኩ። ጒዝጝ ጨጥድ ጭቅቱ አቐው አረዙ ኪምርን መለድ አሩሽጝጥጘ ማጥን ቲክንክነ ጻቭሽታጙ የጝ። አኽቨነው ጭቊ አቒጝቀስ ቀሰው ጻቭን ጻየነውዝ ዊር የው አረ ጉሬ አቕን ኾናንስም አነ ቅየናንስ ሚቸው አጠ ማጥን ይውነው ክንድጚዝ ቑጠ አኽቭሽታጙ የጝ” ይጝኩጙ፡፡
ጥቅለዝ ክልሊዝ 2017/18 ጊቭርትዙ ዚምኒዝ 250 ሺኽ ኩንታል ጊቭርት ችጘናንስ ኻሊሽትኩ እን ኻለይድ ሩዳንስም ኽወድ አኽቭሽ ጝኒል ጥዉጥዊል አሽ ብክንት አጋልዛየጘ ከቭሥናጙ ኻለይዙ ሩድኒዝ ይና ችጘርድ ፍነ ይነ እጻ የጝ።
አመልማል ተድላ
ኽዳር 15/03/2018
