አዉር ሳ

ጋዝጊብላ ወረደ ንቕፀቊ ፍጥሩዝመ እጅር ሰራሸቊ አንክርሰቁዝመ ካኽሸቊ ዊትረተ ፃጀ ጉርየ ጚ።

ንጭቱ ይና ዲቭየይዝም ሲጙወ ደብረ ወይላ ማርያም ገዳምት ንቨቭዝ ልወርስነ ቀኑን ።

ደብረ ወይላ ማርያም ወይ ኽምረ ብሔረእቅ ጭሰጭሰን ጋዝጊብለ ወረደ 02 (ደብረ ወይላ) ይሽትር ጭጝሽረይ ቀቨሊል ችጝሽረይ ኽፅማረ ገዳም ጚ፡፡ ገዳምሸን ወረደይዙ ዓይነተ ኻትመይስ ምዕራብት ጋቢዝ 5 ኪ.ሜ እክልትል ችጝሸች፡፡

ደብረወይላ ማርያምት ገዳም ሲሪሽረው አምረድ አውን አቐጘ ቓሊሰው ፅፈሽዙ ሚዝረ እጀው አቕሽም፤ ምጀዙ ሲጘዝመ ኢትዮጵየቱ ኦርቶዶክስ ተዋህዶ ጝነ ምከን ክርስትነዙ እምንት ተርኒጅቅ ፃየፃይሽት ገዳምሸን 240 ዓምረ ዓልምዝ ክርስቶስት ልድቲዝ ቃውስር ሲሪሽረጘድ ቓሊሰኩ።

እንዝም ቓሊሰነ ኦሪቱ መስዋእት አልሰነ ዊንድረጘም አቅል  ትውፊቱ አንደቨቲዝ ሚዝርድጘኲ። አልስጘቊ ሚዝረንጥድም፦

በስመ አብ ወወልድ ወመንፈስ ቅዱስ ይሽታው  ስላሴት ሽⶔዝ ቃርፅሽተው ኦሪቱ ላው ፅላት ዊኑ። 1960 ዓ.ስ ጅውነይዝ አፄ ኀይለ ስላሴት ዚምነ ምጝግስቲዝ «ኦሪትዙ ኽግ ቲክንድርነኲ፤ ክትን ክርስቶስት እኹርሽንድ አምናይርነቅዝመ  አይሁድዙ ኽግ ቲክንድርነኲ» ይሽትን ኪስሽታይጘጘድ ገውትዝ ጽላትድ ጫረቱ ኩረዝ ፊርጠ ፃቭጝኩⶔ።

በስመ አብ ወወልድ ወመንፈስ ቅዱስ አሐዱ አምላክ ይ ኪርማው  ስንክሳር ዊነጘ፤አነጚ ፃይንዙ ችግሰዝ ቀደቀድሽ ሚዝረድ ነንትልም አሽ ችጝሸነ ምከን ጚ።

ገዳምሸን ሲጙ ጝር ሲሪሽንድ  ኦሪትዙ ዚምን አቕሽም ገዳምነይዙ ደረጀዝ ግነ አባ ሰላማ ከሳቴ ብርሃንቱ ሲጘይጅቅ ጭቅቱ ዲምቅሽን ፃየው አቐጘ ሲጘይዝ ልብተነው ቸልሸኲ።

ደብረ ወይላ ማርያም ኦሪትዙ ኽግዝመ ስረት ፋፅመነ ዊንድራንድ አው ሲርየጘ አርቕሽተው ገቨ እጀውም።

350 ዓ.ስ ጅውነይዝ አብርሃ ወአጽብሃቱ ዚምነ ምጝግስቲዝ አክሱም ጽዮንቱ ገቨዝ ዊነው ንቡረ እድ ቶማስት ሲሪየ፦

1. ቅድስት ስላሴቱ እብነ በረድ ጽላት
2. ድንግል ማርያምቱ እጸ ጽላት ፃየነውዝ አክሱም ጽዮንቱ አበምኔት ዊነቊ አባ ይቤላጅቅ ተርጝ ጝነ ምከንሸንት ተስጝ፤ ገዳም ጊድምጝ ዊትቊ ማልቖፅ አግልግልጛንስ አበምኔት ኢምጝ፤ አባ ይቤላት ሽጙዝ ደብረ ወይላ ማርያም የአንድነት ገዳም የጝ ሽጙዝጝ ኦሪትዙ ዚምን መስዋእት አልሰነ ዊነው ስረትድ ሻቕርጝ አክሱምትጎ ዋጥርጝኩጙ፡፡

15^ትረ አድለ ዚምኒዝ ዊነው አፄ ካሌብቱ ዚምነ ምጝግስቲዝ ጝነ ምከንሸን አይርድር ተሲትረው ጊዝ የጝ። 525 ዓ.ም ንጉስ አፄ ካሌብ ናግራንት ክርስትያነንድ ችጘው አይሁደንዝመ አረቨኒዙ ጥቕዘይስ ፊሰናንስ አባ ጴንጤሌዎን ጸሎት ለምርጝ ናግራውያንቁድ ናፀ ፊስጝ ዋጥርጙ። ገዳምነይዙ ሩሔ ፅበጘ ድንግል ማርያምጅቅ ቃል ኪዳን ጥውጝ ኪዝዝ ከስጘ ከርጝ አምፀቁድ ድሊስጝ ዋጥርጝኩጙ።

ቃል ጥውጘዊዝም ሲሪየ ዋጥርጘጘ። ኢምሽንድ በረነውዝ ገዳም ጥወነውዝ ማሉዝነይድ ፃጀ ፃቭጝ ድንግል ማርያምት አዝንዝ ጝነ ምከንጣን ኲንስጛንስ ራእይዝ  አዝን ለምርጝኩጙ።

ራዕይዝ ማርያም ድቁረቊ ጝነ ምከንጣን ማኽሊል ላይሸን

ደብረወይላ ቅድስት ማርያም  ጝነ ምከን አቐነውድ   መንፈስ ቅዱስዙ ፍቃድዝ ቃውሽጝ ተርጛንድ ሰራሽጝኩጙ።

ቅርሰን፦ ድንግል ማርያምት ተከዝ ቃርፅሽተው ማኅተም፣ዊርቀዝ፣ አይምረዝመ መዳቭዝ አስልሸቊ ንዋየ ቅዱሳን፣ ኦሪትዙ ስንክሳር፣ ቺተቺተቊ ኢምሸጥዙ ሽጙዝ ቃርፅሽተቊ ሳንቲመን፣ ግራኝ አህመድ ይወዉ ነጋሪት፣ ብራነዝቁ መፃፈን፣ 44 ታቮተን፣ አባ እስጢፋኖስ አበምኔት ዊንጘው ኮሪዝ ላው ላዝ ንየ ማልቘፅ ጭሰጭሰናንስ አሩሽጛጙ ዊንጘቊ ጎዘ መዘኒስ ዛቐነ እጉዙ ቕርጘ ችጝሸኩ።

ጝነ ምከንሸን፦ 240-330 ዓ/ስ ጅውነይዝ ኦሪትዙ ኽግዝመ ስረት ፋፅመነ፣ 330 ዓ.ስ-13^ትረ አድለ ዚምኒል አሽ ገዳምነይዝ፤ 13^ትረ አድለ ዚምኒስ  -1966 ዓ/ስ ጅውነይል አሽ ጳጳስዙ ጎየነ አቐነውዝ፣ እንዝጘም 1966 ዓ.ስቲስ ኪርም ደቭርነይ ደረጀዝ ጭሰጭሽትራጙ ችጝሸች።

2009 ዓ.ስ እግርገ ቈሽ ገዳምነይዝ ጭሰጭሽትራጙ ችጝሸች።

“ገዳምሸን ወይስ ቃውሰተ አረይ 44 ታወተን ጉርየ፣ ኢየሩሳሌምስ ተረው ቢልቅረዝ 12 ጝነ መቅደስ ጉርየ ምከን ተሲትረይ፣ ግራኝ አህመድት ሰራዊትድ ፃረው ለለዝ ፊትንድር ቃጥለነው በነዊዝ ሻቘ ፊርዘዙ ገንደዝመ ነጋሪት ቈድሽረይ ገዳም ጚ” የነውዝ ጋልፀቁድ ምከንሸንቱ ደቭረ ጌታ አቐቊ አት መንግሥቱ ስጦታው ጛይ።

ገዳምሸን እጉርቲስ ኪርምር ምከንጣን ድስጝጠ ጎቊ ኢምሸጢዝቅ ፊትንሽረይ አቐነውድ ጉየቁድ ደብረ ጌታድ እመዝዋ ይሽትረይ ቅመተ ጉር ገዳምሸንት ድሰናንስ አግልግለ ይወቁ 363 ማልቘፅ ቅወነውዝ ሊጘ እምትዝ ቑጠ ዲቭሽትር ዊነነውድም ዋርዝጘኩ።

“አምረይዝ ንቕፀቁ ሽኽዝ እጊተቁ ቱሪስተን ለወርድጘኲ፤ አነጚ ገዳምሸንስ ማፅነው ሰቭ ሰራሽትየውም። ቅርሰንድ ጡሸውዝ ፃይሽየቁም። እኒንትም እክሰናንስ እቀ ኽቭሪዙ ሲትፍሽንዝ ሙዚየም ኪርምሽ አቅም ብሽተነዊዝ ግቨርደጘ ችብርኩ፤ ምጝግስትም ከቨ ፃቭጠ ቸልየውም” የነውዝ አት መንግስቱ ጋልፅጘኩ።

ደብረ ወይላ ገዳም አግልግለዝ ቢዘ አቐቊ ሰውጠ ብራነ መፃፈኒዝ ቢዘ145 ንየ ፍልውልወቁ ቅርሰን ፃይረይ አራንድ 80ንድ ብራነዝቁ መፃፈን ጛይ።

ቅርሰንድ ኻየናንስመ ቱሪዝምዙ ችጘነ ፃቨናንስ እቀ ኽቭርድ አቨርዝጝ ሙዚየምዙ ኲነ ኲንስጛጙ አቐነውድ ጋልፀቁድ ቈሽ ጋዝጊቭለ ወረደ ባኽልዝመ ቱሪዝም ጽ/ጝን ቅርስዙ ኻይንዝመ ቱሪዝም እፍርት ጓነ ቃወተ አቐቊ አት ተሾመ ወንድሙ ጛይ።

ወይ ኽምረ ብሔረ እቅ ጭሰጭሰን ባኽልዝመ ቱሪዝም ቃወነ ቱሪዝም ችጘነ ሙየ ጉርየ አት አለፈ ዋኘው  ቲክነውድ ይጘኩ። “ቅርሰንዙ ፃየፃይንዙ ችግሰ እኩ። እኒን ቈሽ እጝቅም ይነ ጅውንጢል ቓልሽተው ቢተ የጝ። ችግሰድ ቓቭዘናንስ ቸልሰው ስልጠነ ጝነ ምከንዙ ጭሰጭሰጥ፣ ሚሪሸቁ ምጝግስትቁዝመ ምጝግስትቁ አየቁ ድርጅተኒስ ስልጠነ ይውንኩኑን” ይጘኩ።

ደብረ ወይላ ቅርሰንድ ጨቅሽጛንስ እኩሰ ፃቨቊስ ላውድ ጝነ ምከንሸን ዊንድረውድ ጭልዋል አቐነዊዝ ኩረ ድዋጙ ዊነነውድ፤ ሊጘትረድ ቈሽ ፃየፃይንዙ ችግሰ ቈሸቈሽትጝ ችግሰድ ፈራቓንስ ፃቨነውድ ጉይጘኩ።

ብሔረ እቅ ጭሰጭሰኒዝጘ እጝቅም ቅርሰን ችጝሸነ ስፍልድ ጡሸውዝ ኻይሽትጛንስመ ቅርሰኒዝ አቐው ሸልፍዝመ ጝነ መዘክር ተሲሰናንስ ምጝግስትጅቅ፣ምጝግስቱ አየቁ ድርጅተንጅቅ እንዝጘም ፃጀ ጉይጢጅቅ ዊግሽጛጙ አቐነውድ የጝ ጋልፅጘውድ።

ፃየፃይንዙ ችግሰዝ ጨቅሸቁ ቅርሰንድ ኻየነውዝ ቲክነው ኹሪዝ ሲጘ እቑርነ ጋዜጠሸንቱ እፃ የጝ። ዲግ አጥን።

ኪሮስ ወ/ተንሳይ

ኻምል 30/2016