እጝቅ ነቀዉ ቅወተ ጽዉዘ!

ኤች.አይ.ቪ፣ ኢትዮጵየስ፣ አይርዝጘ ትኒታጙ አቐውድ ትኽነ ሚኒንስቴር ፊሰው ሚዝረድ  ቓሊሰኩ።

ሰሜን ኢትዮጵት ቈሽ፣ ኻግርሸንትል አጋልዘው ገጫሽንድ ኤች.አይ.ቪት ማኽተውዝመ  እግዝግዘው  ሰቪል አጉረው ጥቕዘ ጭሰነው  ቸልኲ።

እንዝም ሲሪየ ኻግርሸንትል ላው አምረይዝ 11 ሽኽ እቅዙ ሩሔ አቐዊዝመ 8 ሽኽዝ 3 ላ እቅ አይርዝ ቫይረሲዝ ጻይሸቁ አቐነው ድም ጋልፅሽትኩ።

ቫይረስድ  ሳልጠውዝ ትኒተቁ ክልላንድም ጋምቤላ፣ ብላ ክልልዝመ አዲስ አበባ ኻትመ  ጭሰጭሰን ጛይ።

ኢትዮጵየትል ነንት ኰሪዝ 6ላዝ 10 ሽኽ ስ ንየ ዜገን ቫይረሲጅ ቅ ፅቭ ጘኲ። 5 ላ ሽኽዝ ንየ አቐቊድ ቈሽ ጥላ ፊሰቊ አቐነውድ ጋልፅሽትኲ።

ቺተዝም  ቫይረሲዝ አጋልሽተጥ አቐቊ ዜገንድ የነትም  ጝታ ኒቭ ስድ ቅይጝ ጨ  ቊ፣ ዲንዝሰተ ዕፅ አሩሸጥዝመ ሊግዘው ጉዥትን ፃቨቊ ሸመጢል ትኩርት ይውሽት ሰቭድ ሰራሽትጠ  ጡሸው  አቐጘ ሚዝረን ቓሊስጘኲ።

“ፅው ዘድ ይናግል ችብ ርጠ  ጡሸኩ፤ ጊቭርዘተ ውሸብሊል ልብሰነ ሰራሸነው  ጡሸኩ። ያን ይቸለውድቅ ችጘው አጋሊዝቅ ይቕመት ተከዝ አልሳጙ ግርየ ጨቨቅ ጥላ ፊሰር አቐነውድ፤ እንዝጘም  ይበነውድቅ ኾነው ዝየነው ቸላቅ አቐነውድ ድቋጙ የጝ ፅበውድ” የቁድ ኤች አይ ቪ ፖዘቲቭ አቐቊ ዊዝር ዉዴ ተንሱ ጛይ።

ሲጘ ጉርየየን ፅውዘድ አወየው  ምላሰንዝ ጻይሽጘጘ አርቕጘው ገቨ እጀው አቕሽም፤ ጝታ በልቪትድ ክርጘዝ ቺተት እግርገ ጭቕጘ  ፅዊትጝ ፃቭጘው ምርመረይዝ አርቕጘጘድ  ዋርዝጝኵጙ።

አርቐነዊስ በውግ ቲክንክነዝ ፅዊትጛጙ ዊነነውድ ጉየቁ ዊዝር ውዴ ጥላድ ኪርምረት እግርገ ትኽነቅምጝ፤ ጝታቑርት ሊጊስጝ፤ ጝታውር ቸልስጝኲጙ።

ነንት ሰቲዝም ጝታቑር ታኽንኽንጛጙ አቐነውድ ጉይጝ 15 እም ትዝ በውግ ቃውስጝ   ፅውዘድ አርቐነዊዝመ ጥላድ ቃዝይጝ ኪርመነዊዝ ነንት ኰሪል አሽ ትኽነዝ ፅበነውድ ሲጘ ጉርየየን ዋርዝጝኩጙ።

“ኤች አይቪ ቫይረስዙ ትኒትንድ እኒስ ሚቅ ዊነዊስ 2016 ዓ/ስዝ 12 ላይስ ቈሸ ፃይኲ። 25 ላይስ ቈሽ ቺተቺተው ምላሰንዝ ፊስጛጙ ዊንጘው ጥላድ ቀቨቁ ጛይ።” የቁድ  አቨርገሌ ወረደ ትኽነ ጽፈሽ ጝንዝ ኤች አይቪ ማኽተነዝመ  እግዝግዘነ ሙየ ጉርየ አቐቊ  አት ደሳለው  በዛብህ ጛይ።

ሰሜንቱ ጣይትኒዝ ኪርም ነንት ኰሪል አሽ እቀ ኽቭርድ ኢኮኖሚውዝመ ስነ እዘንዙ ጥቕዘል አቐነዊዝ ቫይረሲዝ ትኩርት ይዋጙ አየው  አቐነውድ  የጝ አት ደሳለው ጉይጘው ድ።

2013-2016 ዓ/ስ አሽ አጋልዘው ፃውተይዙ ችግሰድ ገረዱ፣ ምፅነ ፃጀይል እንዝጘም ጥቅለ ፍልውልወይል ጥቕዘ ጭስኵ። ዜገን ፍልውልውን ሰቭተነው ብጛንድ ቈሽ ጝታ ኒቭ ስድ ቅይጝ ኹጥጘጘድ አጋል አኲ።

ላየ ጋብዝ ቈሽ ዲፍርሸነውዙ አቕንትዝ አጋልሽትጘኲ። እንዝ ምላሰን ኤች አይ ቪ ኤድስዙ ትኒትንድ  ፈራቓጙ ችጝሸኲ።

“ኤች አይ ቪ ቫይረስ ጽውዘድ  ፍራትዝ ትኒትጠጘድ ጣይትንዝመ ፊንቅልሽን፣ ኽርዝመ  ስድት፣ ጝታ ኒቭስ ቅይጝ ጨቁዝመ ዲንዝ ሰጥ ዕፅ አሩሸጥዙ እግዘ ቈሸነው  እንዝጘም  ሰቭ በነውዝመ  ፅብንዙ ኪብርን ቈሸ ቈሽትጝ ችግሰድ ወርጠጘድ ፃቭጝኲ ጙ” የቁድ  ቈሽ ወይ ኽምረ ብሔረ እቅ ጭሰጭሰን ትኽነ ቃወነዝ ኤች አይ ቪ ኤድስ ማኽተነዝመ  እግዝግዘነ ጓነ ቃወተ አት ሙሉጌታ ካሳየ ጛይ።

ብሔረ እቅ ጭሰጭሰኒል 2 ሽኽዝ 5 ላዝ 54 እቀ ኽቭ ርዙ አድ ለን  ቫይረሲ ጅ ቅ ፅቭ ጘኲ። 2016 ዓ/ስ አይርዝ  ጻይሸቁ 1 ላዝ 71 ጛይ። እኒን የነት 7 ነቊጠ 2   ላይስ ፃይነው  አምረይዝ ቈሸ ቓሊሰነውድ  ቓሊሰኲ። እኒስ ንየ ግነ ቈሽጠም  ቸለኩ፤ ምላሰንድም  እንቅትቅ ሚርምረናንስ ቸልሰው ኪት እጀው  አቐነዊዝ  እንቅም  ሚርምርሽ ጝቕመ አርቓንስ ብሔረ እቅ ጪሰጭሰኒዝጘ ሚርምረነ ኪትዙ እጅጝት ፅበነውድ ጉየቁድ አት ሙሉጌታ ሚሪሸቁ አካላኒዝ አርቒሰነውድም ጋልፅጘኲ።

“ቫይረስድ ፅበዊል ችብሰናንስ ላው ችብረዙ ጭቑ አይንቀት  እንቅም እቀ ኽቭር አድለይዙ ችጘር የጝ። ቃወጢዝመ ገረዱ ዲምቅሽን ቈሽ ንየስ የው ችጘርድ ፈነው ጡሸኲ” ይጛንድ  አት ሙሉጌታ ጋልፅጘኲ።

2015 ዓ/ስዝ ክልሊል 1 ላዝ 45 ሽኽ እቀ ኽቭርዙ አድላን አንፀ ኤች አይቪዙ  ጥላ ፊስጛጙ ዊነነውድ ጉይጝ  “2016 ዓ/ስዝ አይርዝ  ፃይሸቁ 5 ሽኽዝ 6 ላ ጛይ” የቊድ አት ገብሬ ንጉሴ ብላ ክልል ትኽነ ቢሮ ስጋ ደዌዝመ  ኤች አይ ቪ ኤድስዙ ፅውዘ እግዝግዘነዝመ ማኽተነ ዳይሬክተር ጛይ።

ክልሊል 1 ላ 50 ሽኽዝ ንየ ቫይረሲዝ ፃይሸቁ አቐነው ድዳቕስጝ 11 ሽኽ አቐቁድ ቈሽ ፃው ተይዙ ችግሰይዝ ምላሰን ጥላ ቀቭ ጝዊነነውድ ጋልፅጘኲ።

አጉረውዝ ጝታ ኒቭስድ ቅይጝጨቍ፣ ኽግዙ አርምሸጥዝመ ሚርቨዝጘ የቍ ገባንድ ላብጠ  አሩሸቁ ቫይረሲዙ ጠቃሸጥ አቐነውድ የጝ። ትኽነ ቢሮ ፊሰው  ሚዝረድ  ቓሊሰውድ።

ጫረዝ ክንድጚስ ቢዘ አቐቊ ክንደጢዝ፤ ቺተቺተቊ ኢንቨስትመንትል ውላቐቁዝመ  ኢንዱስትሪ ፓርከኒል ችጝሸቁ ውሸብሊዝ ኤች አይ ቪ ኤድስዝ ማጥን  ልብትን ፋጥረነ ሰቭ ሰራሽትጠ  ጡሸው  አቐነውድ  የጝ። አት ገብሬ  ጋልፅጘውድ።

38 ነቁጠ 6 ላይስ አይርዝ ቫይረሲዝ ፃይሸቊዙ እግዘድ ሊግዛንድ 7 ነቁጠ 59 ላይስ ቈሽ ጥላ ቀቨጢዙ ንቕፀ አቕሚዝ ግቭሽኩ።

እኒን አጠጘድ  ፃቨውድ ኻግርሸንትል ፋጥርሸው  ሰሜንቱ ጣይትኒዝመ  ኰሩ ብላ ክልሊል ፅበው  ፃውተይዙ ችግሰንጥድ ምላሰንዝ  ጉይሽጘኲ።

“ጥላድ  ቀቭጘው ምላሰንድ  ትራንስፖርትዙ ኪብርንዝመ ጣቀቲል ጥላ እጀው አቐነዊዝ የጝ፤ እንዛይ እቅድ  አቅም  እጀቊ አቐነዊዝ  እን ኰሪዝ ዋቕርሽጘው  ድቅ ኪፍለነው ቸላቁም” የቁድ አት ገብሬ ዲግ ፋጥርሽየውዜ እኒስንየስ የው ፈን ሚዝግቭሽጠ ቸለው አቐጘም ጉይጘኲ።

ኤች አይቪ ቫይረስ ንቕጸቁ እፍርዘተ ዜገኒዝ ሩሔድ ማጥለው፤ መልቊድ አቅል እጀው እዳዘው፤ ኻግርሸንቱ ምጽነ ፃጀይል ጥቕዘ ጭሰው ጥላ እጀው  ፅው ዘድ ማ ኽትነጡ  ሸኲ።

ላዘ ጋቢዝ ቈሽ ብሔረ እቅ ጭሰጭሰኒል አጋልዘው ሚርምረነ ኪትድ ሚሪሸቁ አካለን እክሰ ሳልጠውዝ ይወነው ጡሸኲ። ጋዜጠ ሸንቱ እፃ የጝ። ዲግ አጥን።

ኪሮስ ወ/ተንሳይ

ኻምል 30/2016