ክምንትስ ምሳላ

ዘውዴ በካሉ

ጋዜቴና መአዛ ብሩ እንፅኺስ አቕስቲት ጋዜቴና፣ አቕፂት  ውማይቴናስታ ፃፋንታ  እንቲታኪ ይቶፒያው ታሪክዳ አባላምቲ ጛርቲ ኤፍ አም ራዲዮን ዌናኽ:: መአዛ ብሩ ጋዜቴንቱ ውማይስ እምፕሎ አቔ ካሴ ካስቲስ እኹቲስስታ ዴስቲስ ክችክቼ ካሴ ካሲጝስ ካሲስታንትካ አቕስ አሜቻውያኽ:: ሌንጌድስታኩ  አኹኪ ካስቴኩ አቕ ጛው አንዴቤትስ አኹኪ ካልስ ታሪኮ ዲብሳንታ ፄውጝስ ሳሴር ዳዶ  ቲኪምስቲ::

ጋዜቴና መአዛ ብሩ እምፕሎ ካሴ ካስጝዴስ ፍና ሚንቾ አንቤብታት፣ ክርፂ ምግባር ፅንታ ዝኩትስታ ጋዜቴንቱ ውማይስ ምሳላ ታኹት ጋዜቴናኽ:: ቴርስትኩ ፕሮግራምካኪላ እርዳትስትጝስ ሳሴርስታ እንኮኻንትካዋ ካንታንትካዋ ጉሳው ዳድስ ዲጋንኩ አኽጝስ እምፕላኒ ፌያፌይጙኒዴስ እንኩዋኻንቲው አንኮሊዴስ ድሳላ:: ፕሮግራሞ እንኮኹንኩስታ ሲፍጙንኩኪላ እንፃኽስቴው እንፅኺ ሼጊ አኽⶓ ዙማና:: ዲግስታውሳ ፕሮግራሞ ጋሻንኩስታ ይሴና ኹና አኽⶓ ሜሴኬራንኩኪላ ሚንቻኽ::

እይስትኹሳ ፄጌስታ አላፈቶ ቱስቲስ ቴኬምስትካማ ክርፄ ምግባር ፅንታስ እንፅኼ ክምንትስ ፌያፌይጝፁንኩ ይሴንካ ኹንዴስ ጋዜቴና መአዛ ብሩ እምፕላኽ:: እና ይሴና ኹናውሳ ሙካሪኽ አንቤብፅንስ ፋኑኽ::

መአዛ ብሩ ካሚንስቲኹ አዲስ አበባ ኬቴምዳ 1950 ም.አሜትዳኽ:: ሌጌስታታ ክንቲስ ታምቤኒ እምፕላንቲዴስ ሹኻንቲ ቤኖኺስታ ሀርርጌ አጌርዳ ሂርና እስቴት ኬቴማዳ ክንቴ:: ሴዛንቲ ቤንዴስ 12ንቲ ቤኖኺስታ ዴሜካ አዲስ አበባዳ አግስታው ክድስት ማሪያም አንቓ አንቕካው ካቶሊክ አዳሪ ክንቲ ጝናዳ ክንቴ::

መአዛ ክንቲ ጝናዳ ቤናዳኻዳ ክንታንትካስ ሊሊትጙንኩሳ ታሪክካዋ አንቤብጝስ አቕስቲ:: ታሪኮ አንቤብጝዴስ ድምክና ፁፍ ፅንታስ ዝኩኽሳ ፋዮስታ ካሌቕቶ ካንቱንኩ ክንትፃንትካ “ጌርክዴስ እምፕላቺ ኽሳንታ ትቤብቲ አቓ ታኻት አኽⶓ አምንናሽንኾ” ንካማኪ ዲብሳሺንኩ አኽⶓ አፄብካ ጌሌፃና::

ሀረርጌ ሂርናዳ ዝኬስኪስ ወሌንካ እሺንኩ ኦሮሚያኩ፣ ሀረሪኩ፣ ሶሚሊያኩስታ የመንኩ ካሚንስታንትካ አኽጝስ ሊሊትጙንኩስ ባይልካዋስታ እሴትካዋ እንቲታኪ ጚስጜዋ ዝኩኹሳ ታምትጜ ይስጝፄታ እምቴታ  ሌጌስታ:: እንኪላ ፁፍፅንታሊ እሼኹስ ታምትጜስታ ፋዮ ዴሜካማ ናካ ዝኩኹ አችስ ጉሽፂ አኽⶓ እንፅኺኩ አፄብካ ሚሴኬራና:: ጋዜቴና መአዛ ሂርናዋ ጊሊፂስ “ሌጌስኹ አኹኪ ይስጙኽ ባይል ካንትስታት አጌራ” ኒ::

ጋዜቴና መአዛ ብሩ 1967 ም.አሜትስ ላጛንቲ አች ክንቲ ጝናስቲ ክንታንታ ዝኬስኪስ ባዕድገት  በህብረቱ አኹኪ ልግስኒው እምፕልቱ ዝማቺዳ ትግራይ ውክሮሾ ካታታ ዋልቲ አርፋስ አጌላጌልታ:: ውክሮዳ እጂቲኹ ዋልቲ አርፋሳ እጂጚዳ “ክችክቺ አላፍት እንዳራ ፄጌራው አኽⶓ እርዳትስትኹ አባላምቲ አጋታሚ እሺኾ” ኒ ጋዜቴና መአዛ::

ጋዜቴና መአዛ 1971 ም.አሜትዳ አዲስ አበባ ዩኒቨርስቴ ቲያኒ ኮንኪ ፂኒስጙ ኾታኻዳ ልሳን ፅንታው (linguistics) ክንቲው ቤንዳ ሚዲብስቲኾ:: ልሳን ፅንታሱ ክንቲ አኹኪ ፋታው ክንቲው አይኔት ጋቲው አኽጝስ ምዳቢዳ ዴስቴና ጋቲት እሺኾ:: ልሳን ፅንታው ክንቲው ዜርፍዳ ክንቲው ባርኾቼሱ ኮንኪስታ ፁፍፅንታው ናው ክንቲው አይኔት ዝኩኽ አኽጝስ ምዳቢዳ ዴስቴና ታኻውላስ ቲጉኒኪላ ባርኾቼሱ ኮንኪስስታ ፁፍፅንታው ክንቲስ ዴስቴና ታኻ::

መአዛ ሹኻንቲ አሜት ዩኒቨርስቲት ክንታንታ ዝኬስኪስ ፌቴርስትኹ አጋታሚ ዴሜካ ራዲዮንሊ ዝኩኽሳ ታምትጜ ኬፍፃ:: ይቶፒያው ራዲዮኑ ወክትዳ ፕሮግራምካው አላፊ እሺኹ አቶ ታደሰ ሙሉነህ ቴርሳው አድጉዊው ራዲዩኑ ፕሮግራምስ ድራማዋ ቴርሳንኩ አኹኪ እንክራንኩ ሼጊ ድምፅ ዝኩክሳ ወታትካዋ ፋያማ መአዘሊ አቕትጙኻ:: መአዛው  ድምፆ ካንትጝስ አኹኪ ሞኬርጝስ ስቱዲዩዳ እንኮኺስታኒ፣ ታደሰ ሙሉነህ ፋያውስታ እንካናው ድምፅ ያኻማ አግስታኒ ዴስቴ ያኹኻ:: ታደሰ ሙሉነህ ድምፆስታ ዲግስታውሳ ቴርቶ እንካናማ አድጉዊው ፕሮግራምስ ያኻውስ ፁፎ ሶኼት ቺፋ አንቤብታታ ፄዋማ መአዛውስታ ራዲዮኑ እንካን ይቶፒያው ራዲዮንዳ ያኹኻ::

እንጚ ጌርክዴስ ጄሜራማ መአዛው ድምፅ አድጉዊውሳ ራዲዮኑሳ ፕሮግራሞ እንኮኻንትስ ዴስስትኹስታ እንካንስትኹ ድምፅ ያኻማጊ ይንቱኽ:: እሊኩ አቑሳ ፁፎ አንቤብጝዴስ ድምክና ጚውሳ ፁፎ ቴርስታታ ዲግስታት አኽጝስ ራዲዮኑ ፕሮግራምካ ጝን አቕዴስ እምፕላንታኽ:: 1994 ም.አሜትዳ አዲስ አበባ ዩኒቨርስቲዴስ ዳቔርስቲምባኺስታ ይቶፒያው ራዲዮን አድጉዊው ፕሮግራምዳ እንፃኽስቲስ እጂቴ::

መአዛ ክንቴ ዊዴታ ዳቔርስቲንዴስ ፋሌንጋ ሚዲቢኔ እንፅኼ ጄሜርትኹ እንካንታውስታ እንጉስ ፋታው ይቶፒያው ራዲዮንዳ ያኻውላስ ምንግስት ሜዴብኹ ባይሉ ሚንስትር ሜስሪ ጝናዳ እሺኾ:: እንፃኽስቴውኪላ ሚስሪ ጝና አቴምፃው “መርሃ ስፖርት” እስታው አርፊ ቺፋ አቴምስታው ስፖርቱ ሜፄትዳ ያኹኻ:: ሚዲብስቲኹ እንፅኺ ራዲዬንዴስ እቺሳው ያኹኒኪላ መአዘ ኩፂ ፊቲ ጊዝስ ራዲዬንስ እንፅኼ ቲሪፂያ እሽቲኾ:: ራዲዮንዳ እንፃኽስቴታጊ እይስታውሳ ዝርቕቲኔ ጌንዜቦ ቻቤልታታጊ ሊሊትካ ሊሊትካ እንክርካዋስታ ፁፍካዋ ጛርትስስታ እምፕልትስ ዲግስጝስ እንካንስትስ እንፅኽካዋ እዝብስ ዲግስታ::

መአዛ አድጉዊው ራዲዮኑ ፕሮግራምዳ ዲግስታሺንኩ እንፅኻዳ ማይቤራዊውሳ ይዎቶ ግዲፅጝዳ ትኩትኹ ያኻማ ግልፅ፣ ሳሴርስታ እንካንስቲ አኽጝስ ሚንች አሜትዴስ ፋሌንጋኪላ እንኮኻንትካው ዴስ አንኮሊዴስ ድሳያ:: እን ፕሮግራምዳ መአዛ እንፃኽስቲኩ እንፅኽካዴስ ጉዋል  ናማ ታክስስታው “የአዲሱ ቤተሰብ” ናው 86 ቤን ዝኩኹ ድራማ ያኹስ እን ጊዛይ ውላጊ እንካናኑስታ ቹኒታኑ ጝን አቕ ድራማ እሺኾ:: መአዛ “መርሃ ስፖርትዳስታ” ራዲዮንዳ እንፃኽስቴታጊ ሴዛ አሜታሳ እጂቲኒዴስ ፋሌንጋ 1979 ም.አሜታዳ ባይሉ ሚንስቴርዴስ ባይፄታ ትይኾ:: ብሄራዊ ባንክዳ “ብርቱ” መፄትቲ ቹዋ ቴርሳንታ ታኻታ ፋይናንስዳ አብንካዋስታ ዴዴጝካ ዴዴጝካ ታሪክካዋ ፃፊጝስስታ አርትኦቶ እንፃኽስትጝስ አጌላጌልታ:: 1984 ም.አ ባርኾቼው ሚንስቴርዳ ፕሬስስታ ኮሙኒኬሽንቲ ኦፊሰራ ታኻታ ሲዚ አሜታሳ እንፃኽስቴ:: ባርኾቼው ሚኒስቴርዳ ሹኻ አሜታሳ እንፃኽስቲኒዴስ ፋሌንጋ ጛርቱሳ አቕፂውሳ እንፅኺውሳ አችቶ ቲሪትጝፄታ ጄሜርታታ እንፃኽስትⶓ ጄሜርትኾ::

1979 ም.አሜትዴስ 1992 ም.አሜቶኺስታ ዝኩንኩ 13 አሜትካዳ መአዛ ራዲዬንዴስ እቺቲኾ:: 1992 ም.አሜትስ ኩፂ ሶኼቱ እንክሪ “የደራው ጨዋታ” እንክሪው ፕሮግራም ኤፍ ኤም አዲስ 97 ትኩሚ 1 ሬዲዬንስ ተፈሪ አለሙሊ አኽጝስ ዲግስⶓ ጄሜርታታ ራዲዬንሾ ቲንታ:: እንዴስ ፋሌንጋኪላ ጌታቸው ማንጉዲ፣ ብርሃኑ ድጋፎ፣ ግሩም ዘነበስታ ደረጀ ሀይሌሊ አኽጝስ ክዳሜ ሳትዴስ ፋሌንጋ ናውሳ ፕሮግራሞ ብሩኽ አኺኒስ እንፃኽስቱና::

እንክሪው ፕሮግራም 1999 ም.አሜቶ ኺስታ እንኮኻንትስ እንካንስቱታ ኤፍ ኤም አዲስ 97 ትኩሚ 1 ራዲዮኑ ቻናልስ ዲጉስ እጄ:: ምንግስት አባላምቲ ጊዝስ ላጛ ኤፍ ኤም ራዲዩኑሳ ፍካዶ ጛርቱ ዜርፍ እይጝሰ ቴርታኒ፣ እንፅኺውሳ እክዱሳ ዝርዝሮ ዲግስትኹ ዳድስ አባላምታ ታኻታ አባላምታ ጛርቱ ኤፍ ኤም ራዲዬን ቾና ፄውጝስ ፍካዶ አግፄ:: መአዛ ራዲዮኖ ፌያፌይጝፃው ሜሳሪ ክብሪ አኽጝስ ፌያፌይጝፂ ብቲስታ ውማይቴንካውሳ አቲⶓ ካሊትጝታታ ቴሳስ 1999 ም.አሜትስ ሸገር ኤፍ ኤም 102 ትኩሚ 1 ራዲዩኑሳ ፍካዶ አግፂኾ:: ሜስኬሩም 25 ጌርክ 2000 ም.አ እንኮኻንትካ ውላ ታምብⶓ ጄሜርኹ ሸገር ኤፍ አም 102.1 ፌይንኩ 15 አሜትካስ አጌላጌላ:: ሹኻ ጄርካ ቹስታ ትዳርዌና መአዛ ብሩ፣ ጝን አቑ አላፍትዴስ ኬምፕስ ኬምፖ ጜዋናስታ እንፅኼ ፌፄምፃታስታ ጋዜቴና አኽጝስ ይቶፒያዳ እንካንስቴስታ አባላምቴ ጛርቱሳ ኤፍ ኤም ራዲዩኑ ጉትፓ ጉስስታታጊ አግስቲ::

ፕሮግራሞ ዲግስታው ዳድ /እንኮኻንትካ ጉስጝስ ክሉኽ እንክሪው ሊንጊዲ ፕሮግራምዳ ዲግስታኩ አቑ ጉላሊስታ ካስቴው ካሲ እንኮኻንትካዋ ፕሮግራም እንካናንታ ፄዋ:: ሳሴርስ አግስታቲንኩሳ ታሪክዌኒሶ ምሁራንካዋ፣ ምንግስትኩ እንፅኺኩ አላፍካዋ፣ ትቤብ ፅንታኩሳ አቖ፣ ጋዜቴንካዋስታ እሊኩሳ ውማይቴንካውሳ ይዎት ታሪኮ፣ እንፅኼስታ እሊኩስ ምስላ ያኻንኩስ እንፅኽካዋ ጛውስ አንዴቤትስ ዲብሳንታ ፄውጝስ መአዛዋ ሊሊታ ፄዌ:: ውንስኪላ መአዛ ቤፍቱንኩሳ ታሪክ ዌናሶ ፍታታ ካሴ ካስቴታ ሌንጌድስታኩ አቕ ልቓ ጋቲንኩዌኽ::

መአዛ ጚጛርጛሳ ጊሊፂስ “አን ጋዜቴንትስ ዝኩኽ ኽሳንቲ ክብርስ ጁኽስ ይጛራሳ ካንታው ጋዜቴናታ ያኻውላስ እምፕል ራዲዮኑ ጉትፓኻዳ እንፃኽስታው አቒታኽ መአዛ እንስታ ኒኒኪላ ታምቢኹ አችስታ ዴኔክፃው ቴርት ኩፂ ጋዜቴንካዴስጊ ጉሊሊስቲት አኽጝ ምስክሬኽ:: ይዎት ታሪኮ እንፃኽስትጝስ ሞኬሩንኩ ውላጊ ጌና እንዳር እንፃኽስቱኽ” ናው ዙሚ ታሪኮ ፃፋቲንታ ፍታኒ ያኹኽ አኽⶓ ጌሌፃና::

ሚዲያዳ ዲግቱኹ አርሚዳ ውላዳጊ ጚጛርጛሳ ዙሚⶓ ክብስስቲኒኪላ ልቓስ ዲብስቱክ ታራክካ ክንትፃንትካኽ:: እኒጛ እንፅኽካ እንጚ ዜርፍዳ አሴሜርጙንኩ ጋዜቴንካስ ምሳላ ያኹኽ እሊው ክምንትስ ክንትፃ ያኽጝስ ካላዌኽ::

ጋዜቴና መአዛ ብሩ ይቶፒያዳ ጋዜቴንቱ ውማይስ ይሴንቱ ምሳላስታ ዜርፍዳ ሚንችካስ ምሳላ አኽጝስ ቱስቲው አቕስት ያኻታ ባርዳር ዩኒቨርስቲ 2015 ም.አሜትዳ ክብሩሳ ዶክትሬቶ እያ::