አክሊሉ የኔው
ልኩ ኩታ ቹዋ አላሚ ፍትኽፅጝስ ያኹኒላ፣ ዋሺኔኪ እምኔቶ ሲፍጛንትካ ኬሌምስኪ ያኻ ዜርስ ሊሊትጙንኩ ባይል ዝኩክሳስታ ሊሊትጙኽሳ ኮንኬ ዲብሳንኩሳ እምፕላ ፄዋው ስፖርቴኽ:: እንዴስ ድምክናኪ ይጋሪስ እንፃኽስትጝ ናማኪ ኬችስ እንፃኽስትጝ ዋይሚስታ ፄዋው አኽⶓ ካንትፅፃውስታ እንቲታኪ ሰላሞስታ እምፕልቶ ያጋው ስፖርቱ ዜርፌኽ ልኩ ኩታ::
1950 አዝቼ ሚንችካ አፍሪካኩ አጌርካ ካይ ክምዴስ ኔፃ ፉኑ ዝቬኔኽ:: እኒጛ አውሮፓኩ ካያ ክማንትካ አፍሪካኩ አጌርካስ ባይሎ፣ ኮንኬስታ እሊኩስጊ ባይልካዋ ባይካማ ካስጝዴስ ድምክና እሊው ኽሳንቲ ክንትፂ ካፁኑ ጉዳይ ልኩ ኩታኽ:: ጋያኪ ሰሜን አፍሪካኩ አጌርካ /ግብፅ፣ አልጀሪያ፣ ሞሮኮ… / ኽሳንቴ ልኩ ኩታውሳ ካሌቕቶ አግፁኑ አውሮፓኩ ካያ ክማንትካዴሴኽ::
እንጜዋ ልኩ ኩታ አፍሪካዳ ይስጛማጊ ይንትⶓ ሲፋማ ፊፋ /FIFA/ /አሌሙ ልኩ ኩታ ማቢሪ /አፍሪካ አጉርስ እምፕሎ ካሎ ቱኻ:: እንጚ ኪላ “አፍሪካ አጉር ጛጂሱሳ አፍሪካው ልኩ ኩታው ማቢሬ /ካፍ /ቲሪትጝፁኒጊ፣ ፊፋ እንፅኼ ፌፄምፃንቲ ኮሚቴኻዳ እንጅኩፄ አፍሪካ አጉርስ እይጝስ ካሎ ቱኻ::እስጜ ዉና ፄዋጝስ ይቶፒያ አጌራው ኬቤርስቱንኩ አቶ ይድነካቸው ተሰማ ሱዳኑ ዎኬልስታንቲ ዶ/ር አብዱል ሃሊምስታ እሊኩጊ ኻሮ ጌርኮ እንፃኽስትⶓ ጄሜሩና::
ያኼስጉ ችግር አታቲት አፍሪካስ አርጀንቲና አጌርኩ ዎኬልስታንትካ ፅንጋኻ ያኹና:: ጛጂ ናኑውስታጊ “ዳማይ አፍሪካ አጉርስ ፊፋዳ እንጅኩፄ ይናው? አፍሪካዳ ልኩ ኩታ እላኬኽ ናኒስ ኪላ ኬዌምጙና:: እንጚ ዝቤንዳ አፍሪካው ልኩታ አችኪላ አውሮፓሊስታ ደቡብ አሜሪካኩ አጌርካሊ ልኺትጛኒ ማልጛ ዜሬቕቲኒ አችዳ አግስታው እሺኾ::
እምፕል ምሳሊታ ጆው ጉዳይኪላ 1954 አ.ዝ.ቼ ሃንጋሪ ብሄራዊ ኬች ግብፅ ብሄራዊ ኬቾ ሌንጌድፃው 12፡0 ያኹኽ ዋይሚስ ዊፃማ አፍሪካው ልኩ ኩታ ዜሬቕቲኒ አችዳ አኽⶓ አዳባባይዳ አሌምስ ካንፅፃ::
እስጜ ውላ ፅንጋኼ ፌይካማ ቴስፌ ኬዋኑላስ 1957 አ.ዝ.ቼ ልቓ አፍሪካኩ አጌርካ ልኩ ኩታው ጉዳይዳ ኩስጝጚስ ሱዳን ካርቱምዳ ኩፕቴ ካስጝፄካ:: ይቶፒያዴስ አቶ ይድነካቸው ተሰማ ሱዳንዴስ ዶ/ር አብዱል ሃሊም፣ ደቡብ ሱዳንዴስ ፍሬድ ፊልስታ እንቲታኪ ግብፅዴስ አግስቱንኩ ዎኬልስታንትካው ኽሳንቲ ፅሬትስ አቫላምቲ ታሪክዴስ ኔፃ ያኹኽ አፍሪካውያንካስ ቴስፌ እይኹ አፍሪካው ልኩ ኩታው ማቢሪ /ካፍ/ ቲሪትጙኻ::
ኬቬርስቱንኩ አቶ ይድነካቸው ተሰማያ ታደለ ይድነካቸው ተሰማ ሚንች ዝቬንዴስ ፍና ዲስከቨሪ ቻናልዳ እንፃኽስስትኹ ዶክመንቴሪ ፊልምዳ ንኹስታጊ “ካፍ አቫለምቲ ፓን አፍሪካኒዝም ኾቴኽ” ናኒስኪላ ዙማሺና:: ፓን አፍሪካው ልቕልቕቲ አፍሪካውያንካው ቴቬቬርጙኽ ታፍስ እምፕልዳ ያኼካማ ኢኮኖሚውሳ፣ ማይቤራዊውሳ፣ ፖለቲካውሳ ይሴንቶ አግጝስ እንቲታኪ አፍሪካውያንካውሳ ባይሎ፣ እሴቶ ማንዲጝስ ቲሪትጙኽ ማቢሪ ያኹስ ዋይሚስታ ያኹኽኪላ አፍሪካ ልኩዉ ኩታ ማቢሪስ /ካፍስ/ እሺኾ::
ካፎ አቫላምቴ ቲሪትጝፁንኩ ይቶፒያ ሱዳንስታ ግብፅ ያኻኒስ ደቡብ አፍሪካስኪላ እቑዊ ዲጋያሺኾ:: ያኼስጉ ደ/አፍሪካ ካያ ክምዴስ ኔፃ ታኻያስቲ አኽጝስ፣ አፓርታይዱ ምክንያትስ እቑዌ ቻቤልታውላስ ቲጐ::
ደቡብ አፍሪካው ዎኬልስታንቲ ፍሬድ ፊል “ዋኽ ፍችካ አኹኪ ፃርክካ እንክራንትካዋጉ እልቕትካዋ እምናና አፍሪካው ዋንቺዳ አሴቴፍጝናላኽ” ናኒስ ኪላ ካፍስ ዙርሜ እያሺና:: ያኼስጉ ይቶፒያው ዎኬልስታንቲ አቶ ይድነካቸው ተሰማ ማልጛ ማቔችካማ ደቡብ አፍሪካ አቫላምቲ አፍሪካው ዋንቺዴስ ሴጋ ፄውጝዴስ ድምክና ካፉ አባላ ፄዉጝዴስ ሴሬዙና::
ፃርክካኪ ያኻ ፉችካ እምፕልዳ ያኼካማ ልኩ ኩታውሳ እንክሬ ካስጝፃኒስ ኔፃ አጌርካ ሰላሙ ሜድሬኽዳ ልኺትጛኒስ፣ እንዴስ ድምክና ልኩ ኩታ አጌሩ እምፕልትስ ፖለቲካዴስ ኽስኹ ዳድስ ታምቦ ፊትጙስ፣ ዋትጛ እዝቦ እምፕላ ፄዋውስታ አፍሪካው ልኩ ኩታ ማቢሪዴስ /ካፍ/ዴስ አፍሪካኩ ጉሳንትካኪላ ክንቴ ካፃኒስ እሺካ::
1963 አዝቼ አፍሪካው እምፕልቱ ኾት (OAU) 32 ኔፃ አጌርካስ ግንቦት አርፊዳ አዲስ አበባዳ OAU አፍሪካው እምፕልቱ ኾት ቲሪትጙኻ::
ካፍኪ ያኻ አፍሪካው እምፕልቱ ኾት (OAU) ቲሪትጛታ ኽሳንቴ ታምቦ ፊትጛኒስ እሺንኩ ጋና አጌራው ጉሳንቲ ክዋሜ ንኩሩማስ 1963 አፍሪካውሳ ዋንቼ ጋና ቴርስታታ ሽልማቲታ እይስትኾ::
እንጚ ምክንያትስኪ አፍሪካ ልኩ ኩታው ማቢሪ /ካፍ/ አፍሪካ እምፕልት (AU) ቲሪትጛታ አዌሎ እንኩሩኽ አኽⶓ አደባባዩ ስርኩኔኽ::
ንⶓ 34ንቲ አፍሪካውሳ ዋንቼ ኮቲዲቮር ቴርስቱስ 37ንቲ አፍሪካ እምፕልቱ ኩፕቲ ዴሜካ አዲስ አበባዳ ካስጛ:: አፍሪካ እምፕልቱ ኩፕቲ ላጛ ልኩስ እንዜጛታ አፍሪካ ልኩ ኩታው ማቢሪ /ካፍ/ ሰሩሳ ካርⶓ እንኩራ::