ታደለ አጋጄ
ግብርኒ እሳንስ ዴስስትኹ ጌፄርዳ ያኹኒውላ እምፕልካ እምፕልካ አሌምኩ አጌርካዳ እሳንስ ግብርኒው እንፅኺ ኬቴምካዳ እንፃኽስስቴ። እኒጛ ኬቴምካዳ ሊሊትጙንኩ ሴብልካ አሜሬትስታንኩ ያኻኒስ ምግብስ አጌላጌላንኩ እንሴስካዋኪላ እሩብፃና። ጋያኪ ትክልትካዳስታ ኩፓኩፕካዳ ትኩቶ ፄውኹ ኬቴሙ ግብርኒ እንፃኽስታማጊያኽ።
አሌምዳ 800 ሚሊዮን ያኻው እዝብ ኬቴሙ ግብርኒስ አሴቴፍጛንኩ አኽጝ ጋሚስቴ። ቴቤቤርጙንኩ ምንግስትካው ምግቡስታ እርሺው አችቱ ሪፖርት ካንትፃውስታጊ ኬቴሙ ግብርኒ ጌፄሩ ግብርኒዴስ ኽስኹስ ምርቶ እዬ። ጌፄርዳ አሜሬትስታው ምርትዴስ ኬቴምዳ ሊሚፃኑ ሴብል 15 ታፋሱ ኽስት ዝኩⶓ ንባር ቶኬሜ። ሪፖርት ካንትፃውስታጊ እምፕል ካሬ ሜትር ኬቴሙ ብቲዴስ 20 ኪሎ ግራም ሴብሎ አሜሬትጝስ ካሊስቴ። እንሱ ስሬትስ እምፕልካ እምፕልካ አሌምኩ ኬቴምካዳ ኬቴሙሳ ግብርኔ እሳንጝፄካማጊ አግስታና።
ኬቴምካዳ ብቲው ፄቤብጙ ምክያቲስ ኬቴሙ ግብርኒ ብቲዳ ይቢቺዳ ያኻውላስ ህንፃ አምፓዳጊ ቴግባርዳ እሼማጊያኽ። ምሳሊስ ፓሪስ ኬቴማዳ አውሮፓው ዝቤን ቼፍታ 2016ዳ እክዱ ስሬትስ ሲዚ አሜትካዳ 100 ሄክተር ብቲዳ ጝን አምፓዳ አሜሬትስታንኩ ቴክልካዋ ሊሚፅጝስ አኬዳሺና። እን እንፅኺስኪላ ፓሪስ ኬቴማ አሌምዴስ አቕስቶ አግፄ። ናካዳ 32 ዴስ ጃላ ስካውካ ኬቴሙ ግብርኒኩ ስፍርካዳ እንፅኼ ጂሚርፄ። ቲማቲም፣ አምሊ፣ ካሮት፣ ሃባብስታ ፄጌርጙንኩሳ ጝን አምፓዳ አሜሬትጝስ ጛጛርትጛዴስ ፊቲስካማ ጌቤልስ ዲግሳንኩ ኬቴሙ አሬሳቻንትካስ ፌካማጊያኽ። ጋያኪ እን ቴግባርዳ እሼው ህንፃ አምፓዳኽ።
ይቶፒያዳ ኬቴሙ ግብርኒ እሳንስ አሳንጛማ አግስታውላ ይጉኒውላ እምፕልካ እምፕልካ ናኺሲ ስፍርካዳስታ አኾቲ ታምባው ስፍሪዳ ጎርኩ ቴክልካ ቴኬልስታኒስ ካንትስቴ። እሊው ዴሜካ አቺትጜካማ እንፃኽፄ ስፍሬ አግፅጝስ እንሴስካዋ እሩብፃንኩ ኬቴምኩ ዝኩዋንትካኪላ ሚንችካኽ። ናካስ እንቶጂስ አንቤብፅጝስ ፋኑኽ አውጚው ቴሌብጂንሊ ስልኪስ እጂጜ ፄውንኩ ኬቴሙ ግብርኒዳ አሴሜርጙንኩ ጛርት አቖ ካንታውሲያኽ።
አቶ አላምረው ዘለካ ቻግኒ ኬቴምዳ እንሴስካዋ እሩብፅጙ እንፅኺዳ አሴቴጛና። ኾሺኩሳ ክምካዋ እሩብፅጝስ ቻግኒ ኬቴምኩ ዝኩዋንትካስ ኾሺውሳ ምርቶ ቤንጝፄካማጊ ዝኩዊኔ ጉሳና። አቶ አላምረው” ኬቴምዳ ዋሺኔኪ ግብርኒውሳ እንፅኼ እንፃኽስትጝስ ካሊስቴ። እንፅኺው ፋይ ዝኩኒዴስ ኬቴምስታ ጌፄር እፃላ፤ አይኪ አቒ ኬቴሙ ግብርኔ እንፃኽስትጝስ ካሌ”ናኒስ ኬቴሙ ግብርኒው እንፅኺዳ አሴሜርጝጝስ ካሊስታው አኽⶓ እርዳትፅካ።
ኬቴሙ ግብርኒዳ እንፃኽስትጝስ ልቓ እንፃኽፄ ስፍሬ ካሴው አኽጝታጊ አቶ አላምረውኪላ ቻግኒ ኬቴሙ ቺፅጝፂዴስ ክምካዋ እሩብፃኑሳ ስፍሬ ካሲኑ ስሬትስ እምፕል ሻይ ካሬ ሜትር ብቲ እይስታ። አግፁኑ ብቲዳኪላ ኾሺኩሳ ክምካዋ እሩብፃና። ክምካዋ እሩብፅጝስ አግፃኑሳ ኾሼ ኬቴምኩ ዝኩዋንትካስ ቤንጝፃና። አቶ አላምረው አሴሜርጙ ኬቴሙ ግብርኒው እንፅኺዳ ዋይሚስታ አኽጝስ ካሌካ። ኬቴምኩ ዝኩዋንትካ ኾሼ እሳንስ ፋያንኩ አኽጝስ ውላ እምፕልታቕስ ኾሼ ታምፅጝስ ካሊስታያሱ አኽⶓ ዲብስካ።
ግብርኒኩ ውማይቴንካ ጌፄርዳ ይቢቺዳ ያኻውላስ ኬቴሙ ግብርኒዳ አሴሜርጙንኩ አሬሳቻንትካስጊ ውማዩሳ እርዳቴ ፄዋና፤ ስልታኔ እያና። ውማይቴንካ ሲፍጜካማጊ እርዳቴ ፄዋንኩ አኽⶓ አቶ አላምራው ዙሜካ። ክምካዋ እሩብፅጝዳ አሴሜርጙንኩ አቶ አላምራው “ስርኩ ልማትካ ዋኽትጛኑላ ይጉጝስታ እንሴስካስ ያኻው ሚኑ “ችግርካ አኽጝ ዙሜካ። እንፅኺስ ፋይ ዝኩኹ አይኪ አቒ ኬቴሙ ግብርኒዳ አሴሜርጙኒ ኬሽኹሳ ትክሞ አግፅጝስ ካላንኩ አኽⶓ ዲብስካ።
ቻግኒ ኬቴሙ ቺፅጝፂዳ ግብርኒው ውማይቲኒ አቶ ካሳሁን አብዬ ኬቴምዳ ቑታቑቲስ አቺትጜካማስታ ፕሮጄክቶ ኬሬፅካማ እንሴስካዋ እሩብፅጝዳ አሴሜርጙንኩ እምፕልታቕ ዝኩⶓ ዙሜካ። ኬቴሙ ግብርኒዳ አሴሜርጙኩ ጛርት አቕ ዋይሚስታ አኽⶓ ቶኬሙንኩ አቶ ካሳሁን እንስኪላ ኬሽኹ ኪሲ ካንትስትጞ ዙሜካ። ክምካዋ እሩብፅጝዳ አግስታንኩ እምፕልታቕ ክምካስ ያኻውሳ ምግቦ አድማስ ዩንዬንዴስ አግፃንኩ አኽⶓ ዲብስካ። ሴብልዴስ አግታውሰታውሳስታ ድርኮሾ አፄድካማ ኩችፅጝስ ሳኑዳ ክምካስ ምግቦ ቴርስጝስ ካሊስታው አኽⶓ ጌሌፅካ።
እሊው ኬቴሙ ግብርኒዳ አሴሜርጙንኩ እንጃቢሪ ኬቴሙ ዝኩዋንቲ አቶ ገረመው ፈረደ ዱርካዋ እሩብፅጙ እንፅኼ እንፃኽስቴ። አቶ ገረመው ኬቴምዳ ግብርኒውሳ እንፅኼ እንፃኽስትጝ ይዝኩዌስታ ፅላ ብታዳ ሚንቾ እንፅኼ እንፃኽስትጝስ ካሊስታው አኽⶓ ዙሜካ።”አይኪ አቒ ኬቴምዳ እንፅኼ ጄሜርጝስ ይዝኩዊ ፄዌካማ ካንታና።እን እንፅኺሾ ቱኒዴስ ኩፂ እንፅኺ ሳሴር ያኻማ አግስታ” ኑስ እንፅኼ ጄሜርጝዴስ ቤዴራ እሺኹሳ ስጋቶ ቶኬምካ።
ልቓ ብቲዳ ሚንቾ እንፃኽስትጝስ ካሊስታው አኽⶓ ዙሙንኩ አቶ ገረመው ምንግስት እይኹሳ ጉሼስታ እንፃኽፄ ስፍሬ ቴኬምስትጝስ እንፅኺሾ ቱⶓ ዲብስካ። ዱርካዋ እሩብፄካማ አግፃኑሳ እንኩላሎ ኬቴምኩ ዝኩዋንትካስ ዙሬካማጊ አሬኬብፃና። ናካዳ ክልልታ ኬሴትስኹ ሰላሙስታ ፄትቲው አኺኒስ እንፅኺ ቓቔፃታ ፄውጞ ድኹዌካ።
ፌሬንጅኩ ክምካዋ እሩብፅጝስ ኾሺውሳ ምርቶ ሊሊትጙንኩ እምፕልታቕስ ታምፅካማጊ አግስታንኩ እሊው እንጃቢሪ ኬቴሙ ዝኩዋንቲ አቶ ነጋልኝ አለም” አይኪ አቒ ፋይስታ እንካን ዝኩኒዴስ ኬቴሙ ግብርኒው እንፅኼ እንፃኽስትጝ ዋይሚስታ ፄዌ” ንካ። ፌሬንጅኩሳ ክምካዋ እሩብፅጝዳ አሴሜርጙኑኪላ ኬሽኹሳ ኢኮኖሚውሳ ትክሞ አግፅጝስ ታክስካማ አኽጞ ዙሜካ። ኾሺኩሳ ክምካዋ እሩብፅጝስ ጛጛርትጛሱሳ ዝኩዊኔ ኪስካ። ኾሺው ምርትዴስ አግስታውሳ ስኔ አዲስ አበባሾ እንፃኻና። ኾሼ ፋያንትካ እምፕልታቕስ ኾሼ ታምፃና። ክልልታ ኾሺውሳ ምርቶ ቴርሳው ቴክኖሎጂ እላ አኽጝ ፋይስታውሳ ላካሳ ዋይሚስታ አኻቲንታ ፅንጋኻ አኽⶓ ዙሜካ።
ታፍዳ ዝኩኹሳ አብቶ እንፅኺዳ እሽፅጝ ቱስታው ክምካዋ እሩብፅጝሲያኽ ኑንኩ አቶ ነጋልኝ ፄትቲውስታ ሰላሙ ችግርስ አዲስ አበባሾ እንፃኻሺኑ ኾሺውሳ ምርቶ ዳድ ልምትጝስ እንፃኽⶓ ቲሪፅና ንካ።
አዊ ብሄረሰቡ ቺፅጝፂዳ እንጃቢሪ ኬቴሙ ቺፅጝፂው ግብርኒው ፅፌት ጝናሱ ቴቤቤርጝፃንቲ አቶ ደምለው አድማስ ኬቴሙ ግብርኒው ዜርፍዳ እንፅኼ ፌቴርⶓ ጁትጝፃውስታ እንፅኺ እላቲንኩ ዎታትካስ እንፅኺው ድል ፌቴርስታታ ጁትጝፃው ዜርፍ አኽⶓ ጌሌፅካ። ኬቴሙ ግብርኒዳ አሴሜርጙንኩ እምፕልታቕ ጉሻንኩ ቴክኖሎጂው ዲግስጝጚ፣ ግባቱ ችግርስታ ጉሺው አግልግሎቲ ዋይሚስታ ያኻቲንታ ፄውንኩ ጉዳይካ አኽጞ ዙሜካ። ውማይቴንካ ውማዩሳ እርዳቴ ፄዌካማጊ አኽⶓ ዙሙንኩ አቶ ደምለው ግባቱ ዲግስጚዳ ጁዋንኩ ጉዳይ ካንታንኩ አካልካ ፋይስታውሳ ታምቦጊ ፊትጝጝ ቱስቴ ንካ።
ምግቡሳ ዋስትኔ ቼሜትጝፅጝስ ያኻ ጛጛርትጛስ ምግብስ ጛርቶ ካሊጝስ ኬቴሙ ግብርኒው እንፅኺ ማልጛ ፋይፃንቲያኽ። እንስኪላ ናኺሲ ስፍሪዳ ሊሊትጙንኩ ትክልቲኩስታ ኩፓኩፒኩ ልማትካዳ አሴቴፍጙኒ ዋይሚስታ አኽጝስ ካሊስቴ። ግብርኒው እንፅኺ ጌፄርዳ ይቢቺዳ እይስትኹ ቴግባር ጋቲዊያኽ።