ታደለ አጋጄ
ፌይኹ አሜትዳ ኬፍቲኒ አችስ አቓ ግብሪ ማዳባሪው እንፂትስታ ዋይሚው ድምክኒ አሬሳቻንትካው ግብርኒው እንፅኺዳ ቻኒስቶ ታምፅጝ ታክስስታዊያኽ። ይቶፒያ አቓ ግብሬ ማዳባሬ ባርኾቼዴስ አግፅጝስ ዶላሩ ምንዛሪው እንፂቱ ምክኒያቲስ ዎክትስ አሬሳቻንትካስ ታምፅጝስ ፅንጋኻ ያኻ።አሬሳቻንትካ አቓ ግብሪ ማዳባሪስ ክንትፁኑ ብቲዳ ዜሮ ዜርጝዴስ ኪቻ ማዳባሪውሳ ችግሮ ሊሊትጙኽ ዳድስ ምንግስትስ ክሬቴ ዲግሳሺና። ንጙዊኒ አሜትዳ ኩፂ ምንግስት ፌይኹ አሜትዳ ኬሴትስትኹ አቓ ግብሪ ማዳባሪው ችግር ኬሴትስታቲታ አሬሳቻንትካስ ቤዴራ ታምባታ ሊሊትጙኽሳ ፅሬቶ ፄዋማጊ አግስቴ። ያኼስጉ አሬሳቻንትካ ሊሊትጙንኩ ዳድካስ ኬሴትስታውሳ አቓ ግብሪ ማዳባሪውሳ ችግሮስታ ዋይሚውሳ ድምክኔ ይጉፅጝስ ፍትሬቱሳ ማዳባሬ አኹኪ ኮምፖስቶ ቴርሳማ ቴኬምስትጝ ፋይፄ።
ውማይቴንካ ናኑውስታ ፍትሬቱሳ ማዳባሬ ቴርስጝስ ቴኬምስትጝ ብቲው አሉምት ዝኩኽ ኽብፂ ዝኩዋታ ፄዌ። አኽጝስኪ ምርትስታ ምርታምት ዴሜካታ ኬፍንኹ ፍሺ ዝኮ። ፍትሬቱ ማዳባሪ ምርቶስታ ምርታምቶ ኬሽጝፅጝዴስ ድምክና ኽብፂው ማዳባሪው ኬሚካል ኽብፂዳ ታምፃውሳ ጉዳቶ ካላካልጝጝስ ኽብፄ አኬምጝስ ኬፍቲኒ ፍሺ ዝኩኽያኽ። ጋያኪ አቓ ግብሪ ማዳባሪው ዲግስጝጚውሳ እንፂቶ ይጉፄ።
ኽብፂውሳ ሶኼንቶ ማንዲጝስ እንፃኽስታንኩ ቴግባርካ ክቻዴስ ኮምፖስቶ ቴርሳማ ቴኬምስትጝ እምፕል ሴልያኽ። ግብርኒው እንፅኺዳ አሴሜርጙንኩ አሬሳቻንትካስ ኮምፖስቶ ቴርስጝዳስታ ቴኬምስትጝጚዳ ውማይቴንካ ሼውቴ ፌቴርⶓ ዙማና።
አማኻሪ ክልሉ ግብርኒው ቢሩ ንባር ካንትፃውስታ እምስትኹ ምርቱ ዝቤንዳ ሶኼታ ሚሊዮን ኩንታል ኽብፂው ማዳባሪ አሬሳቻንትካስ ዲግስጝስ እንፅኺሾ ቱስታ። እንዴስ ፌይኹስ አሬሳቻንትካ ፍትሬቱሳ ማዳባሬ ቴርሴካማ ቴኬምስታንታ ታክስፃ። እንስኪላ ግብርኒው ቢሩ እርዳቴስታ ሲፋሲፍጜ ፄዋማጊ አኽⶓ ጌሌፃ።
አቓ ማዳባሪ ማዳባሪው እንፂትስስታ ማዳባሪስ ፍሻኑ ጌንዜቡ ፍሺዴስ ይጉጝስ ፍትሬቱሳ ማዳባሬ ቴርስጝስ ቴኬምስትካማጊ አኽⶓ ካንቴ ታምፁንኩ አሬሳቻንትካ ዙሜካ።
አሬሳቻንቲ ኪስ ሙሉሰው ገነት ጉዋንጊ ወራዳ ስጋዲ ኬቤሊው ዝኩዋንትካኽ። አሬሳቻንቲ ዙሙኑውስታ ፍትሬቱሳ ማዳባሬ ቴርስጝስ ቴኬምስትⶓ ጄሜሩኒዴስ ሚንች አሜት ያኻ። ኬቤሊው ግብርኒኩ ውማይንቴንካ ክንትፁኑ ስሬትስ ፍትሬቱሳ ማዳባሬ ዙራሙሪዴስ አግፃኑ ኻፂዴስ፣ ውሲዴስ፣ ክምካው ፍጊዴስስታ ፄጌርጛንኩ ዲብካዴስ ኮምፖስቶ ቴርስጝስ ቴኬምስታንኩ አኽⶓ ዙሜካ። እንስኪላ ሹምቤ፣ ዳጉፄ፣ ታፌስታ እሊኩሳ ሴብልካዋ ዜርጝስ ኬሽኹሳ ምርቶ አግፃንኩ አኽⶓ ድኹዌካ።
ግብርኒኩ ውማይቴንካ አሬሳቻንትካስ ሙሪስ እንዜጝካማጊ ኮምፖስት ዋትጛ ቴርስስታው አኽⶓስታ እያውሳ ትክሞ ክንትፃና ኑንኩ ኪሲ ሙሉሰው ኮምፖስቶ ቴርሳማ ቴኬምስትጝ ማዳባሪስ ኬያኑ ጌንዜብዴስ ይጉፅጝስ እንቲታኪ ብቲዳ ኽብፂው አሉምት ዴሜካታ ፄዋው አኽⶓ ዙሜካ። ኮምፖስቶ ፄዌካማ ዜራኑ ሴብል ሚንቾ አቓ ግብሬ ማዳባሬ ፋያላ፤ኮምፖስት ፄውስታማ ዜርስትኹ ሴብል ኬሽኹሳ ምርቶ እያው አኽⶓ ቶኬምካ።
አቓ ግብሬ ማዳባሬ ይቢቼ ቴኬምስትካማ ዜራኑ ሴብል ምርት ኔኬታው አኽⶓ ጉሹንኩ ኪስ ሙሉሰው ምርትስታ ምርታምት ዴሜካታ ኮምፖስቶስታ ማዳባሬ ፄዌካማ ዜራኒ ምርት ኽስኹስ ድምክኔ ካንትፃው አኽⶓ ዲብስካ።
ጝሺሱ ጊዝዳ ዌንቴካ ቴርሱኑሳ ኮምፖስቶ ሹምቤ ዜራኑ ማሲዳ ፄዌካማጊ አኽⶓ ቶኬሙንኩ አሬሳቻንቲ ኪሲ ሙሉሰው ኮምስት ፄውስትኹ ብቲ ሲፋው አሜትዳኪላ ኬሽኹሳ ምርቶ እያው አኽⶓ ድኹዌካ።”ንⶓ አቓ ግብሬ ማዳባሬ ቴኬምስትንኹ ብቲ ይንታው አሜታዳ ዴሜካ ኽሳውሳ ማዳባሬ ፋዬ። ኮምፖስት ፄውስትኹ ብቲ ኩፂ ብቲው ሶኼንት ዴሜካታ ፄዋው አኽጝስ ምርት ኔኬታላ። አቓ ግብሪ ማዳባሪ ብቴ ካግሳው አኽጝስ ኮምፖስቶ ቴርስጝ ትክም ዝኮ” ናኒስ አቓ ግብሪ ማዳባሪሊ ካንትጝፄካማ ካንቴ ታምፅካ።
አሬሳቻንቲ ኪስ ሙሉሰው ዜራኑ ብቲዳ ኮምፖስቶ አቓ ግብሪ ማዳባሪሊ ቴኬምስትካማ ዜራኒ ኬሽኹሳ ምርቶ አግፃንኩ አኽⶓ ጌሌፅካ።
ጉዋንጊ ወራዳው ግብርኒው ፅፌት ጝናሱ አላፊ አቶ አበባው አምሳል ፌይኹ አሜትዳ አሬሳቻንትካ አቓ ግብሬ ማዳባሬ አግፅጝስ ችግር እሺⶓ ዙሜካ። ንጙዊኒ ወክትዳ ምንግስት ቤዴራማ ማዳባሪ አሬሳቻንትካስ ዲጋታ ፄውስትኹ ፅሬትስ ወራዳሾ ቱⶓ ጌሌፅካ። ወራዳታ አኬድስትኹ 79 ሻይ 9 ሊኻ 12 ኩንታል ኽብፂው ማዳባሪዴስ ላንቡሳኺስታ ወራዳሾ ታምብኹ ዴሜካ 48 ሻይ ኩንታልዴስ ጃላ አቓ ግብሪ ማዳባሪ ወራዳሾ ታምብጝስ አሬሳቻንትካው ማቤርካሾ ቱⶓ አቶ አበባው ጌሌፅካ። 33 ሻይ ኩንታልዴስ ጃላ ማዳቢሪ አሬሳቻንትካስ አይስትኹ አኽⶓኪላ ዲብስካ።
ትክላሊስ 18ኬቤልካስ ኽብፂው ማዳባሪ አሬሳቻንትካስ ታምባታ ፄውስትⶓ ዙሜካ። ወራዳ ዝኩኹ ጉድ ሰላሙ አኺኒ ኽብፂው ማዳባሪ እንዳርማኪ ችግራ ጋቲታ ማቤርካሾ ታምብⶓ ጌሌፅካ።ቤዴርካማ ዜርስታንኩ ሹምቤስታ ፄጌርጛንኩ ሴብልካስ ዳላው ኽብፂው ማዳባሪ ታምብኹ አኽⶓ ቶኬሙንኩ ግብርኒው አላፊ አቶ አበባው እንግርታማ ዜርስታው ዳጉፄስታ ታፌ ፄጌራንኩ ሴብልካስ ያኻው ማዳባሪ ኩፂ ዲጋታ እንፃኽስስታማጊ አኽⶓ እርዳትፅካ። አሬሳቻንትካ ማዳባሪ ወክትስ ታምብኹስ ምስጋኔ ዲግስካማጊያኽ ንካ።
እንኮጛ ኬሴትስታሺኹ ኽብፂው ማዳባሪው እንፂቱሳ ችግሮ እርዳትስቱንኩ አሬሳቻንትካ ችኹ ወክትዳ ኮምስቶ ቴርስጝስ ካሊⶓ ቶኬሙንኩ አላፊ ወራዳታጊ 6 ሻይ 33 ሜትር ኪዩብ ኮምፖስቶ ቴርስጝስ አኬድⶓ ጌሌፅካ። እንዴስኪላ 4 ሻይ 6 ሊኻ ላጛ ሜትር ኪዩብ ኮምፖስት አሬሳቻንትካስ ቴርታማ ማሲዳ ፄውስታማጊ አኽⶓ ዙሜካ።
ጉድጛ ቴርሴካማ ማዳባሬ ቲካው ዳድስ ቴኬምስትጝስ ልቕልቕቴ ፄዋንኩ አሬሳቻንትካ ዝኩⶓ ቶኬምካማ አሬሳቻንትካ እንዴስ ቤዴራ ቴርሱኑሳ ኮምፖስቶ አኾቲስ ቴኬምስትካማ ዜሩንኩ አኽⶓ እርዳትፅካ። ናካዳ ዜርስትጝስ ቴርቱንኩ ሴብልካስ ማሲዳ ኮምፖስት ፄውስታማጊ አግስታው አኽⶓ ዲብስካ።
ወረዳው አችስ ችኹ ወክትዳ ወረዳኩ ውማይቴንካ ሊሊትጙንኩ ኬቤልካሾ አሴሜርጜካማ ውላ አሬሳቻንትካ ዝማቺስ ኮምፖስቶ ቴርሳንታ እርዳቲ ፄውስትⶓ ጌሌፅካማ እንስኪላ ኬሽኹ እንፃኽስስትኹ አኽⶓ ዲብስካ።
ፍትሬቱ ማዳባሪ አኹኪ ኮምፖስት ዋሺኒኪ ኬሚካልዴስ ኔፃ አኽጝስ ኽብፂውሳ አሉምቶ ዙርፅጝስ ኬፍቲኒ ትክም ዝኩኹያኽ ኑንኩ ግብርኒ ፅ/ጝናሱ አላፊ ንⶓ ኮምፖስቶ ቴኬምስትካማ ዜሩኑ ሴብል ኬሽኹሳ ምርቶ እይጝዴስ ድምክና ይንታው አሜትዳ ኽብፂውሳ አሉምቶ ዴሜካው አኽጝስ ኬፍቲኒ ምርቶ እያዊያኽ ንካ። አቓ ግብሪ ማዳባሪ ኩፂ ንⶓ ቴኬምስቱኑ ብቲዳ አሜታ ኽስኹሳ ማዳባሬ ቴኬምስታኑላስጊ ምርት ኔኬታታ ፄዌ ንካ።
አሬሳቻንትካ ግብርኒኩ ውማይቴንካውሳ ኩስጜ ቻቤልጝስ ዜራኑ ብቲዳ ኪንዴ አቓ ግብሬ ማዳባሬ ኪንዲ ኮምፖስትሊ አሌቔትጝፄካማ ቴኬምስቱኒ ኬሽኹሳ ምርቶ አሜሬትጝስ ካላንኩ አኽⶓ ጌሌፅካ።
ጉዳጛ ኮምፖስቶ ቴርሴካማ ቴኬምስታንኩ አሬሳቻንትካ ብቲስ ያኻ ጛጛርትጛስ ቴኬምስታንታ ያኻንኩ አኽⶓ ዙሜካ።
አሬሳቻንትካ ኮምፖስቶ ጛ ዙራሙሪዳ አግፃኑውስ እንዳርማኪ ጌንዜባ ጋቲታ ጛጂ ቴርሳኑ አኽጝስ እምፕል ኩንታል ማዳባሪስ ፍሻኑ እሺኹ 4 ሻይ ብርዴስ ጃላ ጌንዜቦ ይጉፃው አኽⶓ አቶ አበባው ዙሜካ። አሬሳቻንትካ ኮምፖስቶ ቴኬምስትጝ ዜርፋ ሚንቺ ትክም ዝኩኽ አኽጝስ ጛውዳ ጎርዳ ቴኬምስትጝ ቱስቴ ንካ።
ኮምፖስቶ ቴርስጝዳ ወረዳ ሊሊቴ ትኩቶ እያማ እንፃኽስትⶓ አቶ አበባው ዙሜካ።
አማኻሪ ክልልዳ 2016 ምርቱ ዝቤንዳ 102 ሚሊዮን 31 ሻይ ሜትር ኪዩብዴስ ጃላ ፍትሬቱሳ ማዳባሬ ቴርስጝስ አኬድስታማ እንፅኺሾ ቱⶓ ክልሉ ግብርኒው ቢሩ ንባር ካንትፄ።