ድኽት አቭኑዘነው ሲጘ አጠ ጡሸኩ

አርሽነይዙ አድለ ኢኮኖሚድ ኢትዮጵየ ንቕፀቊ ዚምናንዝ አሩሽራጙ ተትርኩች። ኻግርሸንትል ፅበው እቀ ኽቭሪስም 80% አጠ እቀ ኽቭርድ አርሽነይዙ ዚርፊል ውላቐው አቓንድ፣ ጥቅለ እቀ ኽቭርድም ጭቅተዝም አነ ጅሉዘዝ አርሽነይዙ ዚርፊስ ችጝሸው ጊቭርቲስ አሩሸተ የጝ። ኢትዮጵየ አርሽነይዙ ሰቭድ ሊጘ ጒደነዝ የጝ አክኑራጙ ችጝሽረውድ። የነትም መካናይዜሽንዝ (ዚምኑ አርሽነይዙ) ሰቭ ዝመ ባኽሉ ጒደነዝ ዊንም ቢረዙ ጁርዝ ጒዘነውዝ የጝ። እንም አቐነዊዝ የጝ ፈራቐው ግርቭ በክን ዊቱ ጥወር ችጝሸውድ። ቺተዝም ቈሽ ኢትዮጵየ ቺዝጝዙ ሰቭዝ ቲስመመው አየር ንቭርት፣ ፈራቐው ጒትጠ ቸለው ዝቨ ዝመ አምረድቅ ቀቭቲጝቀት ቅቭረቊ ንቕፀቍ ዋርብ ፃይረይ አቕርሽም ጊቭርዝንዙ ሰቭድ ባኽሉ ጒደነይስ ፍየው አቐነዊዝ የውም ሚንወዝ እፍርዘነውዙ ባህልድ ሳስ የው አቓንስቅ ኹረዙ ወዝነይዝ ጝርቕመት ቸለነው ብር ቢዘ ኻግራኒስ ከቨ ለምትራንስመ ጝር ዜግድ ቀብራ ሲሰቪል ጅሉጛጙ ጨውጛንድ ቓልሽተኩ። እኔን ችግስይስ ፈናንስ ቸልሰው ሰቭ ጣቅ እምታንዝ እንጎ ዲዝጝሻጙ ተርኩ ። እየዙ ሚንወዙ ዚርወድ እፍርዘነውዙ ሰቭድ ፈኑነይዝ ሰራሸነው ቢዘ ኻግሪስ ጡወው ጊቭርትድ ኻግር ቍዝ ቲክየናንስ ፃቭሽተው ፍሉልወይዝ ኽየው ፈን ቓለናንስ ቸልሰው ቲግቭር አቐነውድ አምንሻጙ ተርኩ። ውርም እኳን ሰቭድ ኪርምሸት ዊትቍ እምታን እጊሰው አቕሽም ቓሊሰው ኢኮኖሚውም አነ ምፅነ ፃጀዙ ሉጠድ ግን እቀጘዝ እምጥጝዘው አቐነውድ ቲክን መንግስትዝም አነ ጒዝ ጨተይዝ ኽየው ትኩርት ችጝኩ። ሚንወዝ እፍርዘነውዙ ሰቭድ መንግስትዝ ኽየው ትኩርት ችጘው ቲግቭር አቓንስቅ፣ አርሽነይ ሚኒስቴርድ እየዙ ሚንወዝ እፍርደው ዚርወድ ቀሰው ፈን ችጚሳንስ ኻስቨነውዝ ሙየ ጉርየዙ ከቨይስ ኪርም ጡወረንዙ አልስኒል አሽ ፃቭሽተው ከቨድ አውማው ዚርወዙ እፍርት እፍርደው ጁነይልቅ አትርዝ ቃፅልዛጙ ችጝሸኩ። እንቅ ጁነይልቅ መካናይዜሽንዝመ ኩተ ገጠም ቻፅጚል ጫረዝቍ ኽወጥድ ጒሸነውድ ቲክን እየዙ ሚንወዝ ጊቭር እፍርዘነው ሰቭድ ሰራሽታጙ ችጝሸኩ። እን ሰቭድ ሰራሽተነዊዝም ንቕፀቍ ጒዝጝ ጨጥ ጝታ ኹረዙ ወዝነይድ ደድሰነውዝም ከስጘዝ አርየ ፊስጝ ኻግሩ ኢኮኖሚዙ ሊግዝቲል ጝታቕምቱ አቐው ፈን እኩስጛጙ የጝ። ወይ ኽምረ ብሄረ እቅ ጭሰጭሰኒልም እየዙ ሚንወዙ ሰቭድ አምረይስ አምረ ኽየው ለምርሽት ችጛጙ ነንቱ ሰቲዝ ዚርወዝ አቐው ፖቴንሽያል ፃየቍ ወረድጥድቅ በው ቃውሰዝ ዚርወ ሚንወዝ እፍርዘነውዙ ቲግቭሪዝ ይውጝ ፍራትዝ ሰራሽታጙ ችጝሸኩ። እየዙ ሚንወዙ ዚርወ እፍርዘጥ ወረጢስ ቈሽ ሰቁጠ ወረደ ላውድ አቓንድ፣ እን አምረይዝ ወረደዝጘድ እፍርደው ዚርወድ አይርሽ ደሲታጙ ችጝሸኩ። ቺተዝም እየዙ ዚርወ ሚንወዝ እፍርዘነውዝ አርቕሽተቍ ቀቨሊጢስ ወለህ ላይሸን አራንድ፣ ነንቱ ሰቲዝም ለወትረ ጅልወ ሚንወዝ እፍርደው ዚርወድ አይርጝ፣ ደስጝ፣ ጝታጝን ድወነውዝ ሊጘትረ ጅልወ ሚንወዙ ሰቭዝ አስልሽጛጙ አቐነውድ የጝ ጒዝጝ ጨጥዝመ ሙየ ጒጥዝ ዊግትጘውድ። ወለሕ ቀቨሌ አይርሸንውል ችጝሸው እየዙ ሚንወዝ እፍርረደው ዚርወ ኪርመቍ አጛንድ ፍራትዝ ጕዝጨተይዝ ኽየው አርወ ችጚሰውድ እየዙ ሚንወዝ ዚርወ አቓንስቅ፤ ጁነይዙ ጒዝ ጨተድም ሰቭድ ኩታ ገጠምዝ አቓንስቅ ሰራሸውድ ላው ኮርዝ ዚርወ ፊዝጝ፣ ነንቱ ሰቲዝ ቈሽ እንቅቅ አይርጝ፣ ደስጝ፣ ለወትረ ጅልወ ሚንወዝ እፍርደው ዚርወድ ጝታጝን ዱጘጘድ የጝ ጋልፀጘውድ። ይና አስለ ክፍሊዝጅቅ ዊንተ ፃቨቍይስ ላውድ አያሌየው ውበቴ ወለህ ቀቨሌ ፅበተ ነይጘው ቓለይዝ ጝታ ጁነይል እየ ጫረድቅ ቅብረው ቢለ አበይስ ኪርም ቅብረውዝመ፤ ጁነይዙ እቀ ኽቭሪዝ ቺትየው ኽየው አርወ ይወው ዊርቨ ፅበጘድ ጋልፅጝ፣ ዊገድ ግነ ዊርቨይስ ቅብረው አቑድ ዚየነዊስም ዲቍ ያንድም ፍረምረንዝመ አድርዝ እፍርዘነውዝ አውቑጠም አሩሸተ አቒጝቀት ሲጘቍ አቐነውድ ጋልፅጝ “ዲቈቍ ሻቘ አምታኒዝ እንጎ ግነ እየዙ ሚንወዙ ዚርወ ፊዘነውዝ አምረይስ አምረ ጫረቱ ስወይስ ችጘነው አርወ ችጝናጙ የጝ ፅበነው፤ እን አምረይዝም ይና ቻፅጝድ ቃውስ ሽን ዚርወ ፊዝን ነንቱ ሰቲዝ ደስን ይናጝን ዱወነውል ችጝሽነኩን” የነውዝ እየዙ ሚንወዙ ዚርወዝ ችጘው አርወይዝ እምጥጙድ ጋልፅጘኩ። ጒዝ ጨተድ ፃየፃይሰነውዝም “ዲቆ ጫረድ ንቕፀው ስወ ፃይን ጫቕነቅ አቕሽም ኽወጢዝ ግነ ቀሰው ዊንየውም፤ ችጝነው ጊቭርትድ ሳስየው የጝ ዊነውድ” የቍ አጛንድ፤ አቕም ግነ እየዙ ዚርወይስ ላው ፅምር ግርየይስ አኮ ዋልጠ ኩንታል ችጘናንስ ኻለይ ፃይጝ ሰቭዝጎ ጡጘጘዝመ ጝታ ኻሊጘውድም አሩዝጘጘድ ዊግትጝ፤ ነንቈሽ ሊጘትረ ጅልወዝ ጫረ ጡዊጝቀት ቃውስጝ ችጝጥጘ ቸለቍ ፍረምረንድ ቲክለናንስ ቃውሰ አስልሽንድ አስጘጘድ የጝ ድቍጘውድ ። ላየ ቓለ ነየተድ ዘገየ አካላት ነይጘው ቓለይዝ “ሚንወዝ ዚርወ እፍርዝጥን ይሽት ድቍሽታንድ ባልተዝጘ ቓልነው ቲግቭርድ ነን ይና ኹረዙ ወዝነይድ ደድሰነ አቕኩ” የቍ አጛንድ፣ እን አምረይዝ ቈሽ ዲቭርዘነድ አጡ አቕንትዝ ችጝጝ፣ አቑድም ጝታትሸጘ ዚሰናንስ ቸልሰው ደረጀል አቓንስቅ ዊነውድ፣ ሊጘ ፅምር ግሬ ዚርወ ሚንወዝ እፍርዝጝ 11 ኩንታል ችጘጘዝመ፞፤ ጝታ እግዘይዝ ንቕፅ የቍ ጒዝጝ ጨጥ እየዙ ሚነወዝ ዚርወ ፊዝጝ አሩሸጥ አቐነውድ የጝ ዊግትጘውድ። አርሸ ዘገየ ፃየፃይሰነውዝም “እየዙ ሚንወዝ ዚርወ ኮሪዝ አቑድ ዚስነውዝ፣ ጝኮሪዝ ደግምግምር አርምር በንሽተው ዲቭርዘነድ ኮርድ ኻይር ዩረውዜ ይቅፋነይል ጥር ፃቅ እኩን ይን አምነነት የጝ” የነውዝ አርወድ ሚንውትዝ ዊግተቍ አጛንድ፣ ነንቱ ሰቲዝ ፊት ዊነው ዚርወድ ችጛንስቅ እንቅ ጒዝጨተድቅ አይር ደስ ጝጝን ዱወነውዝ ሊጘትረ ጅልወዝ አድረዝመ ፃቑዝ አቐቍ አትክልትዝመ ፍረምረን እፍርዘናንስ ሰቭ ኪርምሻጙ አቐነውድ የጝ ጋልፅጘውድ። በላይነው ሽፈራው ሰቍጠ ወረደይዝ 01 ወለህ ቀቨሌ አርሽነይ ጣቭየይል ሚንወ እፍርት ሙየ ጉሬ ነይጘው ቓለይዝ ‘‘ወለህስመ ጝር ጁነድ እየ ጫረ ዪጝቀት ቺተቺተቍ ኽወጥድ እፍርዘናንስ ሚቸው ጁነ የጝ” የነውዝ ጝታ ኻሰቭድ ቢንሰነው እን አምረይዝ 60 ሄክታር ዝቨ ሚንወዝ እፍርዝንቅ የው ኻለይ አቑርጝ፣ ጝታ ኻለይዝ ንየ 62 ሄክታር ዝቨ ቀቨሌዝጘድ እየዙ ሚንወዝ ዚርወዝ ሺፍንሸው አቐነውድ ጋልፀቍድ፣ “ እኒስም 2ሽኽዝ 1 ላዝ 70 ኩንታልዝ ንየ ጊቭርት ችጝሽትኩ፣ ሊጘትረ ጅልወይዝም 20 ሄክታር ዝቨ ፍረምረንዝ ሺፍነናንስ ሰራሽናጙ ችጝሽነኩን” የቍ አጛንድ ጫረዙ ጡወነድ አልታጙ አቓንስቅ በውዝ ችጝጥጘ ቸለቍዝመ፣ አርየ ፍጝ ቂይሽጥጘ ቸለቍ ፍረምረንድ እፍርዘነው ጡሸኩ ይጘኩ። ብርሃኑ ካሳ ወይ ኽምረ ብሄረ እቅ ጭረጭሰን ሰቍጠ ወረደ አርሽነይ ፅፈሽ ጝኒዝ ቲክነተ ዲቈተድ ይጘጘድ” ወረደ ደረጀዝ 8ሽኽ ኩንታል ጊቭርዝንቅ የው ኻለይ ፃይን ፍሉሉናጙ ዊነቅ አናንድ ነን አጢስ ፃይነው ሚዝረይዝ 3ሽኽዝ 54 ሲዘ ኩንታል ችጝሸነውድ ደድስንኩኑን” የቍ አጛንድ፣ ሚንወዝ እፍርደው ዚርወድ አኽቨነውዙ ሰቭድ ገነ አሽትየው አቓንስቅ ይና እቑርነው ኻለይድ እርውዝንቅ የው ቲስፈ ፃየቍ አቐነውድም ዊግትጝኩጙ። ሊጘትረ ጅልወ ሚንወዙ ሰቪጅቅ ፃየፃይሽተውዝ አት ብርሃኑ ነይጘው ቓለይዝ “5ላዝ 20 ሄክታር ዝቨ አርየዝ አቐቍ ተክለንዝመ ፍረምረንዝ እፍርዘናንስ ኻለይ ፃይን ነን አሽ ፅበው ጊዚዝ 4ላዝ 21 ነቍጠ 5 ሄክታር ዝቨ ኽወጥዝ ሺፍነነው ቸልንኩኑን” የቍ አጛንድ፤ ጒዝጨተድ ችግሰይስ ፊስናንስ አውየንም ማርፀድቅ አርውሽ አሩሸተ አቐነው ጡሸጘድም የጝ ማኽርጘውድ። ቓለ ነየጥ ጒዝጝ ጨጢዝመ ሙየ ጒጢስ ችጝነው ሚዝረድ ቓሊሰጘድ እየዙ ሚንወዙ ዚርወድ ጒዝጝ ጨጢዙ ኹረዙ ወዝነይድ ደድሰነውዝ ጋብዝ አጉረው ሉጠ ቓሊሳⶖ አቓንስቅ፤ አቑ ቅብራጙ ድኽት አቭኑዘነው ሲጘ አጠጘድ ኻልይን ሰራሸነው ጡሸኩ የው ኻሰቭድ ይና አስለ ክፍሊዙ እፃ የጝ፡፡

ንጉሱ ማሩ

   መጋቪት 15-2017