«ላይም ኲየን እኹርዳጙ ክራይም

ሽኺዝ ማኽሊስ 33ድ ክርጘኩ። ክርጘይዙ ምላሰንድም አብልሸነው(Asphyxia)፣ ኢንፌክሽን፣ ጊዝ ችጝንቀት እኹርሸነው፣ ቃውሰ እኹርንዙ ቲክንክነ ፃቫቅ የነው፣ ትኽነዙ ችብረል እኹራቅ የነው፣ ትኽነዙ ችብረል እኹርጝሽም ዊርየው አግልግለ ችጘቅ የነውዝመ ላጥም ምላሰንጥ ጛይ። ኢትዮጵየቱ እቀ ኽቭር ትኽነ ኢንስቲትዩት ያንትጘድ ድድም እፈሪዙ ክርጘድ ቃፅቨናንስ ፃቭሽተው ኻግር አቅቨ ፍልውልወድ ሚዝረዝ ዲግፈነውዝመ ብሔሩ ድድም እፈሪዙ ስትራቴጂ (national newborn and child survival strategy)ቃርፅ ሰቭተነውድ ጋልፀኲ። ቈሸዝም ዲቈቊ ፅቃ እምታኒዝ ኩየንጣኒዙ ክርጘድ ቸልሽሽም፤ድድም ቃፅቨነው እፈሪዙ ቸልሽየው አቐነዊዝ ትኩርት ይውሽት ሰራሽታጙ የጝ። እንዝም ሲርየ እቀ ኽቭር አቅቨ ትኽነዙ አግልግለድ አትርዘነው፤ ቃውሰ እኹረጥ ኪርም ኲየንጣኒዝመ ድድሚዙ ትኽነዙ አግልግለድ አትርዘነው፤ ይውሽተው አግልግለይዝ ዊርተዙ ደረጀ እቑረነው፤ ጎዘመዘንዙ አልስንዝመ ሲርይቁ እፍርታኒል ፅበቁ ችግሰንጥድ ትኩርት ይውን ሰቭተነው ጡሸጘም ትኽነ ሚኒስቴር ፊሰው ሚዝረድ ቓሊሰኲ። ንጭት ይነ ዲቭየይዝ አንቭቭስነ ቀነውድ ወይ ኽምረ ብሔረ እቅ ጭሰጭሰን ጋዝ ጊቭለ ወረደ አስከተመ ትኽነ ጣቭየ መልቁዝመ ኲየንጣኒል ፃቨው ታኽንኽነድ ውር ተከጘድ አንቭቭስነ ቀኑን። ሸዋየ አበበስመ ሸጊቱ አማረስ ኩየንጣን ዊንዘነ ማኽሊል ጎይጝ እኹረነ ጊዝድ ኻየቊ ኩየንጣን ጛይ። ትኽነ ጣቭየድ ጊዝ ጨቨቅ ምርመረ ፃቨነውዝ ሽሊዝመ ጛቕመቱ ትኽነይዙ አቕንቲዝ ሚዝረ ችጛጙ አቐነውድ ጋልፅጘኲ። ማኽሊል ጎይጘው ኰሪዝ ኪርም ዊርተ ኻየነ፣ ማፅንፅንሸው ኹረ፣ ሙየ ጒጥ ጊዝ ጨቨቅ ቲክንክነ ፃቨነዊስ ከስጘ ቃውሰ እኹርንዝመ እኹርጘት እግርገ ፊስሽትጝጠ ጡሸቁ ገባንድ ክንድጛጙ አቐነውድም የጝ ጒጘውድ። “ቃውስን ትኽነዙ ችብረይል ተረነዊዝ እኹርነው ኰሪዝ ንቕፀው ብር ቅብረነውዝመ እግሩ ሊቫቅ የነውዝ ቲክነው ክርጘድ ቃፅቨነዊስ ከስጘ፤ ደድሚዙ ዳኽንነይድም ደድሰናስ እንዝጘም ድድምድ ክትቫት ፊስጠጘድ ከቨኲ” ይጘኲ እኹርድረው ላው ሰቲዝ ግረ ስልክዝ ዊግስነይሸን ዊዝር ቱረስ ፈንታው ነንቱድ ሲዘትረ ጊዝዝ እኹርደው አቐነውድ ጉይር ትኽነ ጣቭየ እኹርድረውድ ግነ ነን ጭቑ አቐነውድ ዊግተች። “እንዝ ሚቅ እኹራንድ ንቕ ፀ ው ብር ቅብረው አቐነዊዝ ቃዚ ነቃቐነው ቸላቅም ዊኑን፤ ላዘ ጋቢዝ ቈሽ እግሩድ ሊቫቅ ያጙ ክርጘዝ የጝ ፋጙ ዊነውድ” ይራንድ ዲቁስረው ጊዝድ አስክዘች። ባኽሉ አቕንትዝ እፁሸነውዝ ትኽነ ጣቭየል ፊርን እኹረነው ክንሽየው ዊነጘድ ጉይረየን ዊዝር ቱረስ ነንት ሰቲዝ ፃውተይዙ ችግሰድም ቈሺት አምቡላንስዙ አግልግለ ችጘተ አቓቅ የነውድ ጚ፤ ትኽነ ጣቭየል እኹረነውዙ አርወድ ልብትየቊ የቁ ላው ላውድ አየት ኽይጠጘድ ልብተቊ አቐነውድም ጉየች። “ያን ነን እንል ተጠውድ ይጝንስ ፅዊጥ የጝ፤ አነጚ ተጠጘድ ሙየ ጉይጥድ ፃቭጘው ከቨይዝ ዲግ እኹርኩን፤ ይጝንስ ትኽነ ጣቭየይል ችጘጘ ነይጘው ጥላይዝ ቕጅወይስ ፍ ሳልጠውዝ እኹርኩን። እኹረጘም ብር ቅብረነውዝመ እግሩ ሊቫቅ የነውዝ ችግሰው ዊነውድ ሊንዝ የጝ ዊርሽጘውድ” የች ። ችጘረው አግልግለይዝ እምጥጘነውድ፤ እንዝጘም አርቒንቀት ጝርጝን እኹርድራንድ ዲቁስረው ጭንቅትድ አኑሰው አቐጘድ ጒረይሸን ዊዝር ቱረስ ትኽነ ጣቭየ ቲክንክናቁ ኲየንጣኒዝመ ኪው እኹርጥጘ አስልሸቁድቅ ትኽነዙ ችብረል እኹርጛንስ ጝር ችጘሩድ ፍረይ አቐነውድ ደድሰች። አነ ባኽሉ አምቡላንስዝ ትኽነዙ ችብረል ፊረቊ አቐነውድ ሚሪይጘኲ። “ድድሚዝመ ኲየንጣኒዙ ክርጘድ ቃፅቫይነጘድ ፃውተይዙ ችግሰድ ፈራጠጘድ ፃቭኲ” የቊድ ጋዝ ጊቭለ ወረደ ትኽነ ጽ/ጝን ኲየንጣንዝመ ውሸብል ስነ እኹርን ኦፊሰር አቐቊድ አት ድንቁ ቢረስ ደምሴ ጛይ። ጥቅለ ኩየንጣኒዝመ ድድሚዙ ቲክንክነድ 40 ላይስ ንየ ፍፅምፅመ ፃቭሽትየው አቐነውድ ዳቕስጝ፤ ሰውጠ እርፊዝ ዋልጠ ኲየንጣንዝመ ላጝጠ እፈርዙ ክርጘ ሚዝግቭሸነውደጅም ደድስጘኲ። ወረደይዝጘ ኻሊጘው ኻለይድ እሩዛየጘድ ፃውተድ ፊትናጙ አቐነውድ ጉየቊ አት ድንቁ፤ ላዘ ጋቢዝ ቈሽ አምቡላነስዙ እጅጝቲዝመ ኻሊሽተው አለመይል ግሪሳቅ የነውዝመ ጥላዙ እጅጝትም ቈሸቈሺትጝ ችግሰድ ፈራጠጘድ ፃቭጘድ ዊግትጘኩ። ችግሰድ እንዝ ባልፀውዝ ፈራቓየጘ ኻግረ ሽመቅሊጅቅ አቐነውዝ፤ ፍልውልወ ትኽነዙ አግልግለዝመ ባኽሉ አምቡላንስድ አትርጠጘድም ፃቭጛጙ አቐነውድ ጉየቁድ አት ድንቁ ከምሸጥድም አጝሽ እጅሩ ከቨ ፃቭሽተቊ ችብረንጢል እንዝጘም ሙየጉይጢል “መልቊዙ ክርጘድ ቃፅቨነው ቸልሸውድ ኲየንጣን ትኽነዙ ችብረንጢል ቲክንክነ ፃቭጛንድ የጝ” የቊድ አስከተመ ትኽነ ጣቭየ ዲቈተ አቐቊ አስራት ካሴ ጛይ። በጀት አምረይስ ቃውስ እኹርን ቲክንክነ ፃቭጛንስ ኻሊሸዊዝ ሰውጠ እርፊዙ ፍፅምፅመድ 55 ላይስ እኹርጘት እግርገ ቲክንክነ ፃቭጛንስ ኻሊሸዊዝ 46 ላይስ እንዝጘም ትኽነዙ ችብረይል እኹርጘኩ ይሽት ኻሊሸዊስ 36 ጭቑ አቐነውድ ዲቈተድ ዊግትጘኲ። ትኽነ ጣቭየድ ኩየንጣንዙ ክርጘ ሚዝግቭሽየው አቕሽም፤ ሻቘ ድድምዙ ክርጘ ሚዝግቭሸነውድ ግነ ደድስጘኲ። እንዙ ምላሰንድ ቈሽ ዲቈተድ ጋልፅጛንትጘድ ፃውተይዙ ችግሰይዝመ አምቡላንስዙ እጅጝትዝ ተረነውድ አቐጘ የጝ ስኻርድጝ ጒጘውድ። ትኽነ ጣቭየይል ሰውጠትረ አሰነ አርፈይል ችጘቊ ኩየንጣን እንቅ ትኽነ ጣቭየይል ቲክንክንጛንስ ይሽት ጝቕመቱ ማኽል ፅበነውድ ጉየቊድ አት አስራት ቃውስጝ ተረነውዙ ችግሰድ ፅበጘዝመ ቅምት ፃይሽጛንድ ጭቑ መደቨኘዝም ቘጨ ቲክንዘነውድ ጥውሸን አጀው ቲግቭር አቐነዊዝ እን ጝታ ፃቨይዝ አርምሽጛን እቀ ኽቭርድ ጡሸው አግልግለድ አሩሸው አቐጘም ሚርይጘኲ። ኩየንጣኒዝመ ድድሚዙ ክርጘድ ቃፅቨናንስ ቃወ ቃልዝ ከስጘ ቃርፅሽተው ፖሊሲይዝ ልክ ቲግቭሩ አነ። ይነ ዲቭየይዙ እፃ የጝ።

ኪሮስ ወ/ተንሳይ

  መጋቪት 15/2017