ዲግ ፅባንድ አርወድ ይና እንቅቱ የጝ። ዲግ ብሽታንድም ቘጨድ እንቅዝቅ የጝ። ኽግዙ ኒየትነይድ ኪብረነውዝመ ዲሞክራሲ ግርቭደነው ዜግጢዝ ፃየው አርወድ ቀልዝን ቓለነው ጡሻውም። አቓንስቅም ይና ዲግድ ሊሚሰነው አውማው ዜገይስቅ ኻይሽተው ገቨ የጝ።
እቅ ጝታቕመነጅቅ ዊንም ጝታ ጅውነይጅቅ ዲግ ፋጥርጝ ጝታ ላብጠቱ ሊግዝትዝመ ላውንትዝ ከቨቍ ገባንዝ ፈን እኩስጘውዜ ዲግ እኩ የነት የጝ። ጝላውላው እጅሪዝ አቒቱዝመ ቢዘቱ ቲስመምን ፅበውዜ ዲግ እኩ የነት የጝ። አቓንስቅም ዲግ ፖለቲከጅቅ፣ ኢኮኖሚውዝመ ገረዱ ፅብኒስም ከስጘዝ፤ እጅር እጅርጅቅ ፣ ፍጥርጅቅዝመ ጝታ ጅውነይጅቅ ፃይጘው ዲምቅሽንድ ሚሪሸው አቓንስቅ ዲግ እንቅትቅ ጥቅልዘው (Holistic) ፃየ ፃየው የጝ የነው ቸልሸኩ።
ዲግ የነት ኽምዘ ፋጥርሺጝቀት ፅበነው የነት አቒጝቀት ፋጥርሸው ቺተንድ ጥወጥውሽተነውዝ እክሰነው የነት የጝ። ” ላብጠ ፅብጘውዜ ካልዝመ ካልዝም ገጫሽጘኩ ” ይጘኩ ኽየቍድ። አቓንስቅም ቅርሸው ገቨ ፋጥርሻንድ ቸልሸው አቅሚዝቅ ዊገዊግሸነውዝ እክሰነው ጚ ፋጥርሸው ችግሰድ ኻይልዝ እክሰናንስ ሚኩረነው ኪሰረ ጚ ትርፍ እጀውም። ኽምዘይስ ፊየው እቀ ኽቭር ቈሽ ስነ እዘንዙ ኽምዘዝ አጋልሽተው አቐጘድ የጝ አምንሽተውድ።
ኢትዮጵየቱ ሲጘይዝ ፋጥርሽጝ ዊነቍ ኽምዝጥድ ላየ ኽምዘዝ ፃቨው ገቨ እኹርጝ ዲቍጛንድ የጝ ቓልሽተውድ። እንዝም ማጥን የጝ ብሪታንያቱ ዴቨሎፕመንታል ኢኮኖሚክስ ፕሮፌሰር ሰር ፖውል ኮሊር “ድኽ ኻግራንድ ጝታ ድኽቲዝ ቃፅልጛንስ ፃቨቍ እፍርትዝቍ ፅውርጢስ ማኽሊስ ላውድ ጣይትን (ኽምዘ) የጝ” የነውዝ ጋልፅጘውድ። ፕሮፌሰርድ ይጘጘድ ጛስጛስቱ ኽምዘድ ላው ኻግር አጉረው ኢኮኖሚ ብጠ ፃቨነውዝ ችግሰል ማለነዊስም ዲቍ ኽምዘድ ሊግዛጙ ፊር፣ ኽምዘይስ አርወ ችጘቍ እቂዙ እግዘድም ቈሻጙ ፊር ኻግርሸንት ላየ ኽምዘዝ አጋልሽትራንስ ሚረ ብዘቍ እቅድ የጝ ንቕፅጛጙ ፊርጘውድ። ይና ኽግር ኢትዮጵየትልም ነን ቓልሽታጙ ፅበው እማንድ እኔን የጝ።
ብላ ክልልድ ጝስጝስቱ ኽምዘል ጡወት 1 አምረዝመ 8 እርፍዝ እጊስኩ። ፋጥርሸው ኽምዘይዝ ክልልድ እፍርትዝም አነ ኢኮኖሚዝ እግርገ እዳቓንድ ጚ ቲርፍዛንድም ቓልሽትየው። ኢኮኖሚዝ እግርገ እዳቑ ይናንድ እድወ ክልሊዙ ኽዝቭድ የነት እጚ ኽምዘድ ቓፅቕፃየጘድ ኻሊጝ ሰራሸቍ ዊትቍ ጛልቍ እቅድ ፃጅትየቍም የነት ግነ አየውም። እንዳይ ኽምዘ ጢንስስጝ ድቑዘቍ እቅድ ጝታ ወንጀልድ ሺፍነናንስ፣ ጝታ ፃጀ ችጘነ ፍልፍለድም ይዛየጘድ ጝታ ችጝሽጘው ብሔርድ ናፀ ፊሰቍ ተክጝ፣ ልብትየው ወሸብለድ ጒሰጕስጝ ኽምዘይል ድወነውዝ ፈራቐው ኽዝቭድ ችግሰል ማልጘኩ። ብላ ክልሊል ነንቱ ሰቲዝ አቓጙ ፅበው እማንድም እኔን የጝ።
መንግስት አርቒጝቀት ተኩዝ ጡወቍ ዊግንድ ጝታጝን ዋጥርጝ ዲግዙ ፅብን ፅብጛንስ ደግምግመዝ ጭጝን አልሳንድ ወይሽተኩ። አልተው ዲግዙ ጭጝንድ ለምርጝ ዋጥረነውዝ ጝታቕመነስም አነ ጝታ ጅውነይዝ ዲግ ፋጥረቍ ዊግንድ ፃይጝ ፍጝ ዊንጘው ቲግቭርድ ቀርሸውዝመ ልክ አየው አቐነውድ የጝ ዊግትጘውድ። ወይ ኽምረ ብሔረ እቅ ጭሰጭሰን ጋዝጊቭለ ወረደይል ችጝሸቍ ጝቕመት ብላ ኽዝቭዙ ኻይል ያጙ ጭጘው ከምሸው ኻይሊል ስረንድጝ ዊንጝ ዋጥረቍ ዊግንድም እን እማንድ የጝ ደድስጘውድ።
ውሸብለ ዘውዱ ማሞ ይሽተኩ። ወይ ኽምረ ብሔረእቅ ጭሰጭሰን ጋዝጊብለ ወረደ ዛሮታ ቀበሌዙ ጽበተ የጝ። ላው ዓምረዝ በውግ ጻምጥዙ ትከቨ ዝመ አየው ኽነዝ ትክቭሽ ጽንፈኘ ጓነድ ስረንት ዊነነውድ አስክዘኩ።
”ነንቱ ሰቲዝ ጣይትንዙ ኻቨርትድ ልብጣንስቅ ምጝግስት አልሰው ዲግዙ ጭጝንድ ለምጥ ስልጠነ ፊሰነውዝ ይእቀ ኽቭርድ ስቑርት ዋቕር ዲግዝ ጽበነው ኪርምኩን” የውኩ።
ምጝግስቲስ ችጘው ጊንዝቭዙ ከቨድ ንግርንዝጎ ግሪሰነውዝ ቺዘው ልውጠል ጽበጘ ጋልጸውድ ውሸብለድ ነንቱ ጊዝዝ “ፊልም ጝን፣ ኤሌክትሮኒክስዙ ሰቭ፣ አትክልት ዝመ ፍረምረ እፍርቲዝ ውላቐነውዝ ይቕመነስ ዲቍ ላጥ ውሸብልዝም ሰቭዙ አገነ ፋጥርኩን” የው አቓንድ ፣ እኔንቅ አጠ ቸለውድ ዲግ ፅበነዊዝ አቓንስቅ አውማው አርቕም አነ አርቒጝቀት አጭነ ጕይ ቢዘ ፈው አካልድቅ መንግሥት አልሰው ዲግዙ ጭጝንድ ለምር ጝጝንትጎ ዋጥርጠጘድም ኻስቭዝኩ።
ጻውተዙ ኻይልድ ኻይማኖትዙ አቅልጅቅ፣ ኻግሩ ሽመቅልጅቅ፣ ጽበጥጅቅ የውም ውሸብሊይጅቅ ጻቭሽተው ዲግዙ ምኽርኽረድ ፈን ፃየው አቐጘድ ጋልፀቍድ ቈሽ ጋዝጊቭለ ወረደይዙ ዲግ ዝመ ጻውተ ጽፈሽ ጝንዙ ዲቈተ ፲ኻልቀ እንዳየነ ደርበው ጛይ። ወረደ ደረጀዝ “65 ከምሸቍ ኻይለን ንጭቱ ዓምረይዝ ዲግዙ ጭጝንድ ለምርጝ ጥወነው ቸልጝኩጙ” የቍ አጛንድ መንግሥትድ አምንጝ ተረቍ ዊግኒዝ በንዘው ስልጠነድ ይወነውዝ፣ ከቨም ፃቨነውዝ እርጋቐው ገረዱ ፅብን ፅብጛንስ ቸልሰነውድም የጝ ዊግትጘውድ።
፲ ኻልቀ እንዳየነ ደርበ ፃየፃይሰነውዝ “ኻግር ሊግዝተ፣ እቀ ኽቭርድም እፍርትዙ አሩሸተ አጠ በነው አውማው አካልድቅ ቃውሰውድ ዲግድ የጝ” የቍ አጛንድ እኒስ ቢዘ ጣይትንዝ ዲሊስን ፃቭ ኻግር ቃወኩን ይን ኻስቨነውድ እን አድለ ዚምኒዝ ማፅናው እግርገ እዳቐው ኻስቭንዝመ ፋጥርሸው ኽምዘድ አሩሽጝ ጛሉ አርወድ እሩዘናንስ ፍልውልወቍ አንፀ ዲግ ኻይላንዙ ኻሰቭ አቓንስቅ ነንም ቀተዝ ፈቍ ዊግንድ እኔንት ልብተነውዝ ጝታጝንትጎ ዋጥርጝ ዲግዙ ፅብን ፅብጛንስም ኻስቭዝጝኩጙ።
”መንግስት አልሰው ዲግዙ ጭጝንድ ለምረነው ጒለሽት ጚ ኻሸነት አየውም” የቊድ ቈሸ ጋዝጊብለ ወረደዙ አይነተ ጭሰጭሰተ አት አበባው ደሳለኝ አጛንድ፣ ወረደይል ጽበው አንጻሩ ዲግድ ጸናዘናንስ አትረው ሰብ ሰራሽታጙ ጽበነውድ ሚርይጝ፣ ዲግዝ ቃውሰ ይውጝ ጥወቁ ከምሸጥዝም ሰልጠነ ይወነውዝ ንግርንዝ፣ እንሰስ ፍርዝንዝ፣ እንሰስ ጥቅሰነውዝ፣ አትክልት ዝመ ፍረምረን እፍርዘነውል ውላጛንስ ኪርምሰነዙ ከቨ ይወነውዝ አትርዝጛጙ ጽብጘጘ የጝ ጋልጽጘውድ።
”ዲግ ዝመ ቀሰው ፃቨነውዙ ሰቭዝ ኩን አርቓየውም” የቁድ አት አበባው፣ ተረትድ ጫረ አቓንስቅ እቀ ኽቭርድ ጝቺዝጝዙ ሰቭድ ጥውሸውዝ አክንውጠ ማጥን ናን ይውየቍ ከምሸጥድ ነንም ጝታ ጻምጢዝጘ ዲግዝ ቃውሰ ይውጝ ጥወቁ ከምሽጝ ፍጝ ዊነቍ አቫላንዝ ናንድ ፈጣቕጝ ዲግዝ ለምረቁ አቐነውድ ጋልፅጝ፣ ዲግዙ ጭጝንድ ለምርጝ ወረደይዙ ዲግድ ሊሚሰናንስ ላብጠ ሰራሸናንስም ጭጝን አልስጘኩ።
ወይ ኽምረ ብሔረ እቅ ጭሰጭሰን ዲግዝመ ፃውተ ቃወነይዙ ዲቈተድ ፶ ኻልቀ አዘዘው አዳነ ይጘጘድ” ብላ ክልልድ ጝታ በንድ ኻይልዝ እሩዘኩን ይጝ ፈቊ ኻምዘጥዝመ አርቒጝቀት ጝታት ቲክንጝ ፈቍ ዊግኒዝ ኽምዘ አቭንዘት 1 አምረዝመ 8 እርፍዝ እጊትጝኩጙ” የቍ አጛንድ እን ኽምዘድ ፋጥርሸው ኮሪስ ኪርም ነን አሽ ኪሰረጚ ችጝሸው አርወ እጀው አቐነውድ ኽዝቭድ ጝቕም ሚዝርደው እማን አቓንስቅ፣ ከምሽን ብላ ኽዝቪዙ ዋቕረድ ዊስንቅ ይጝ ፈቍ ኻይላኒዙ ኻሰቭድ መኽነውዝመ ኪስረው ኻሰቭ ቐነውድ አምንጝ ከምሸቍ ኻይላንድ ዲግዙ ማርፀድ ለምርጝ ጝታ ዊግኒጅቅ ስረንትጛንስ መንግስት ደግምግመዝ አልሰው ጭጝንድ አርውሽጥጘ ጡሸጘድ የጝ ጋልፅጘውድ።
”አልተው ዲግዙ ማርፀድ ለምርጝ 195 ከምሺየቍዝመ 61 ከምሸቍ ጥቅለዝ 266 እቅ እን አምረይዝ ዋጥርጝ ጝታ ገርየኑ (መደቨኘ) ሩሄድ ቃውጛጙ ችጝሽጘኩ” የቍድ ፶ ኻልቀ አዘዘው፣ ብሄረ እቅ ጭሰጭሰኒል አምንሸው ዲግ ፋጥርሻንስ ቺተቺተቍ እቀ ኽቭርዝቍ ክፍላኒዝጅዝ ቲክንክነዝ ፃቭሽተቍ ዲግዝቍ ኮንፈረንሳንድ ፈን ነስጛጙ አቐነውድም ዊግትጝኩጙ።
”ከምሸቍ ኻይላንድ ጝታቕምቱ ሩሄድ ጭቑ አቒጝቀት ጅውነይዙ እቀ ኽቭሪዝም መውር ጛይ” የቍ ዲቈተድ አርሸድ ዲግዝ ጝቺዝጝዙ ሰቭድ አክንዋየጘድ፣ ኒየረድ ጊም ክቢ ኒግራየጘድ፣ ጥቅለ እቀ ኽቭርድ እፍርትዝቍ ሰባንድ እርጋቕ ሰራሻየጘድ ፅጋ አቐቍ አቐነውድ እቀ ኽቭርድ ጝቕም ልብተው አቐነውድ ጋልፅጝ፤ ተረውድ ጫረ አቐነውድ ቲክን ቃነረቍድ ሲቅል አርዋው ውላይል ውላቐቍ ዊግንድ ነንም ጝታጝንትጎ ዋጥርጝ ጝታ ዲጉ ሩሔድ ቃውጛንስ መንግስት ብዘው ዲግዙ ሚረድ ዲቭትየው አቓንስቅ አሩሽጥጘ ጡሸኩ የነውዝም ዲቈተድ ጭጝን አልስጝኩጙ።
እፍርደው፣ ጅውነ ፃጅተው እቀ ኽቭር፣ አውማው ዚርፊዝቅ ሊግዝረይ ኻግር ፋጥርሽራንስ ዲግ ዊንጠ ግድ የጝ። ዲግ አውማው ገቨይዝቅ ሲርየ የጝ። እን ሲርየ አቐው ዲቭየድ ኒንቅሸውዜ፣ ፃየፃይሽትን ሊቨነው የጝ አቐውድ። አቓንስቅም አውማው ከምሸውድቅ ጝ አፈሙዝድ ሳትጎ ደፋቕ ዲግዙ ናንድ ኪፍሸው ፊስ እፍርድረይስመ ኪብርደይ ኢትዮጵየት ፋጥረናንስ ጝችጘርድ ፍጠ ጡሸኩ ኽምጠ ዊከቱ እፃ የጝ።
ንጉሱ ማሩ
ግንቭት 15/2017
