ብጭቕ ፈተንጥዝ ዲቋንስቅ ክትረይዙ ጽፈሽ ጝን ዲቈተ ኢንጂነር ክፍሌ ሆሮ ‹‹ኢትዮጵየ ዳግማዊ አድዋት ንጭም ሠራሽች ይጙ››፡፡ ዓልምቱ ሲጘድ ላውጠው ድሊስንዙ ምልክት ንጭም ኢትዮጵየትል ፋጥርሹ፡፡ ቸላይምቱ ሚንፍስድ ንጭቱ 14 እምታንዝ በውገ ኪልድርኵች፡፡ ኢትዮጲቊዙ ጅመዙ ቕጅዊል ብሽታው ኽዝንድ ኪለው ሰቭም ሠራሽርኵች፡፡ ኢትዮጵየቱ ድኽቲዙ ፍልፍለድ ቲነዝ ቲኪሻንስ ሲርዩ ቕርጘ እቚርድር ልቕርድርኵች፡፡
ዊርቨ ጭቚ ዊነው፤ ኢትዮጵየቱ ብጥድ፣ ቃነድ፣ ዊርቀዝመ ማዕድናንድ ጂዘነውዝ ሱዳንስመ ግብጽቱ አደደ ጻቨው በደ ዊኑ፡፡ ዚማናንዝ ዓባይት ኪትረናንስ ኻለይ ጻይጝ ዊነቊ ኢትዮጵየትቁ ቅመጥድ እሩዝጘውድ ግነ 2003 መጋቢት 24 ግርየ ዊኑ፡፡ ጝኰር ኽዝንዙ ጅመድ፣ ምጸትዙ አስጘድ እምጥጘዙ ወይሰዝጎ ላውጥሹ፡፡
ጝኰር እንቅ ኢትዮጲቊ ይናቕመቱ ጊንዝቭዝ፣ አርቕትዝ፣ ግርቭዝ፣ ስዛዝ፣ ብርዝ እሩዝነኵን የው ኽነ ፋጥርሹ፡፡ ኽነዝ ጭቚ አቒንቀ ኢትዮጲቊ ቲግቭርዝ ቦንድ ጅቭጙ፣ ሰቭትጙ፣ ኻይጙ፡፡
አነ ጚ እን ገቨድ እንዝ ሊምድሽ ዊግሸጘም አኰ እምትዝመ 80 ቢልዮን ቊርሻንዝ አቢተው አቕየውም፡፡ ምጝግሥትዙ ልውጠ አጕረው ፈተነ አቓንድ ድበር ከረተ ዋርብዙ አሩሽንድ ቈሽ ዊትርቅም ላጥ ኻግራኒዝም አሽ ቃር ጕይሰነውድ ዲዝጝሸው የጝ እነ ሱዳንስመ ኢትዮጵየቱ ሲመይድ ኻትሪነዉዜ ይጙ፡፡ ዝቨይስም ምጝግሠታንዙ ገውሊልቅ ጥውጙ፡፡
እኔን አይር ምጝግሥት ሲሪረይ ኢትዮጵየስ ዲፕሎማሲዙ ፈተነድ አጕረው አቓንስ ጻቩ፡፡ አቒይስመ ቢዘ ኻግርዙ ጥቕዘድ ጕልምድ፤ ኽዳሴዙ ክትረድ ሰቭተናንስ አጉረው ችጘር ፊሰው ሜቴክ ይሽተው ኻግሩ ችብረድም ቢንል ድው ሰቪስ ፉ፡፡
እኔን ገቨድ ለወትረ ጊዚዝ ለውርደቊድ ኢትዮጵየቱ ነንቱ ጥቅለተ ሚኒስትር ዐብይ አህመድ ‹‹ምነነ ጭቚ አቊልስጝ ድምነ ኻትርናንስ ጻቭጝ ዊንጛንስቅ ጝኰርትጘ ኻዝን አርቓቅም›› ይጛንድ ድምሽትጝኵጙ፡፡
85 ናን ናይልቱ ዊርቨይዝ እኵስረየን ኢትዮጵየት እን ገቨድ ምነነ ቀቭሰው አቒንቀ አይር ፕሮጀክት ፋጽምዝንዙ ስትራቴጂክ ኻሊር ንጭትል ችጝዝራንስ አገነ ብዘነውድ ግነ ዳቕየውም፡፡
ፖለቲከ ሳይንስዙ ምሁር ሰይፉ ሞገስ ኢትዮጵየቱ ፈተነድ ኻይልዘውድ ሊጘ ገበንዝ የጝ ይጘኵ፡፡ ለወትረድ 1929ቱ፣ ሊጘትረድ ቈሽ 1959ዝ ሱዳንስመ ግብጽ ናይልቱ ዊርቨይዝ ማጥን ወነ አረይ ኢትዮጵየት ሲትፍዚንቀ ቲስመምጘው ጻጝትድ የጝ ይጘኲ፡፡ እን ቲስመምንድ ጋብራው ቺዝጝዙ አዝምረል ጥውረይ ዘጅረየንትጘ ተክዘነው ቸልሸኵ፡፡
ዚምናንዝ አባይ ይናግስ ዊርቨ ጭቑ ዊኑ፤ ጝታግስ ግነ ሩሔዝመ ጝታትውጽውጸይዙ ጎነ የጝ፡፡ እኔን ዳቕሻየጘ ኻግራንድ ኢትዮጵየትል ቺተቺተቊ ዲፕሎማሲዙ ጥቕዘ ፋጥርጝኵጙ፡፡
ጛይ አባይት ‹‹ይናይጭቚ አሩሽነ›› ይጛንድ ኢትዮጵየ ግነ “ላብጠ አሩሽነ” ይራንስቅ ብጭቕ ሚከረ ኻግርየን ዲቊስራንስ ጻቭጝኵጙ፡፡ እኔን እክሱነይ እጀው አቓንስቅ ኢትዮጲቊድም ፊስጘው አቭርድንድ፣ ኽነድ፣ እማንዝ ሽሽውደነውድ ንጭቱ ፍሪል ችጝዝኵ፤ እኔን ድሊስንድ ነን ኢትዮጵየስ አፍሪከት ጂል ኻይልዙ ንየትነይ ፊስራንስ አገነ ብዝኵ የነውዝ ምሁርድ ደድስጝኵጙ፡፡
አጉረተ ኽዳሴዙ ክትረ ጨቅሸተ ፈቅ አህመድ ነጋሽ እን ክትረድ ኽዝቭዙ አቓንስቅ አቒስመ ቢዘ ኻግርዙ ዲፕሎማሲዙ ጥቕዘዝ አጓጉልድየውም፡፡ ኢትዮጵየኒዙ ኒቪዝመ ሊቨሊቭንም ጽባንስቅ ዓልምት ፃግቭ ድውሰው ግብጽቱ ፖለቲከድ ጣዝ ማልየውም፡፡
ነን ነን ቈሽ ግብጽ እንቅትቅ ጻቭር እሩድየውኢትዮጲቊዙ ልብትር ክትረድ አስሽታንድ ሊጘ ሚሊዮን ግብጽትቊ አቚ በነውዝ አውሮፓትጎ ሲድትሽጘኵ፤ ግቨርድ ቈሽ ኻምዘጥ አቐነውዝ ዓልምስ ገውት አቕጘኵ ፤ አስዋን ክትረድም በራኸነይዝጎ ላውጥሽ ግብጽት ድሰኵ የነውዝ ኤሎሄ ይራጙ ጚ፡፡
አነጚ ጥላድ ችጝሸውድ ላጢስ አቒንቀ ኢትዮጵየትጊስ ዊኑ፡፡ ኢትዮጵየ ግነ ነን ላዘ ክትራን እቚረናንስ ኻሊራጙ የጝ፤ ዲፕሎማሲዙ ጥቕዘድ ዲቊ ኻይል ጕርየ አቕርኵች የነውዝ ዊግትጝኵጙ፡፡
እዛይ ዲፕሎማሲዙ ሚከረ ግርቂዝ አውንትውም ኢትዮጵየቱ ቀንሽተተ ኹር ክትረይዙ አይነተ ጨቅሸተ ኢንጂነር ስለሺ በቀለ አቭርደቊ ምጝግሥታን ድርጅት አኸቨይል ጥወነውዝ ‹‹ክትረድ ኰር ጨቨቅ ዐረብ ኻግራኒስ ጝታባዶ ልኵዝ ጅጊተቊ ኢትዮጲቊድ ናጸ ፊሰኵ›› እኔንት ልብተነው እንቅ ኻግራኒስ ተሚሰኵ ይጛንድ ‹‹ክትረድ ኵንሻጙ ችጝሸውድ ኢትዮጲቊዙ ስዛዝ፣ ብርዝመ እርጞዝ የጝ፤ ይናይ አዊንም ኻግርድ ቘይዘነውዙ በን እጅነቅም፤ 65 ሚሊዮን ኢትዮጲቊ ጥመል ጛይ፤ ሳትቊ ኻግራንድ 100 ናን እኔንት ከርጝኵጙ፤ አውስ ኻዝነነውዝመ ከቨነውዝ የጝ እክሱነይ ቓልሽትጠ ቸለውድ?›› ይጝ ጨቅሽጝ ዲፕሎማሲዙ ንየትነይ ፊሰነውዝ ጝታ ኻግርስ ችብርጝኵጙ፡፡
እኔን ኽየው ጥቕዘ ዊነው ኰሪዝ ቃውንም አነ ነን አሜሪካት ፕሬዝዳንት ዶናልድ ትራምፕ ‹‹ግብጽ ኽዳሴዙ ክትረድ ፋዝተ ቸለች›› የነውዝ ገውስዉስጛንድ ፤ ላዘ ግርየይዝ ቈሽ ‹‹ክትረድ ናይልትጎ ፊረው አቚድ ዲቨው የጝ›› ይጝኲጙ፤ እግረ እኔን ሚከረድቅ ዲቈንድ ቈሽ ‹‹ኽዳሴዙ ክትረድ ኵንሸውድ አሜሪካቱ ጊንዝቭዝ የጝ›› የነውዝ ፈን ተራንድ ሸማሸው ኻቨረይዝጘ ተክዝርኵች፡፡
እጕርቱ ኽዳሴዙ ክትረ አቭርዘነ ጽፈሽ ጝኒዙ ዲቈተ ዶክተር አረጋዊ በርሄ ኽዳሴዙ ክትረድ አቒስ ኽምዘዝመ እጻሸተ በርሰነውዝ፤ ቢዘይስ ቈሽ ጭቅተዝ ጻለት ኻግራን ሴረ ሠራሽጝሽም ኢትዮጲቊዙ ሚንውትዝ ጅግንትዝ አስሽትኵ ይጝኵጙ፡፡ ኽዳሴዙ ክትረድ ላብጠቱ ሲጘዝመ ይናስዛዙ ቀለም፣ ይናደፈድ ቈሽ ብዕር ጻቭን ጻፍነው መፃፍ የጝም ይጘኵ፡፡
ኢትዮጵየቱ ጥቅለተ ሚኒስትር ዐብይ አህመድ ዚምናንዝ ኢትዮጵየቱ ፈተነዝመ ሚከረዙ ጎነድ ኽይጠድቅ ዓባይቱ ወነ አቐነውዝመ ኽዳሴዙ ክትረ ሰቭ ኪርምሸነውድ የጝ የነውዝ ኽዝቭዙ ደርግቭሸተ ምኽር ጝኒዝ ዊግሽን ጻቭጝኵጙ፡፡
አቒስ ባንደዝመ እጻሸተ ፋጥረነውዝ ኻግርየን ኽምዘል ጽብራንስ፣ አድልድልሽራንስ ቀቨቀቭስጘኵ፡፡
ቢዘይስ ኢትዮጵየ ዲፕሎማሲዙ አቭርድን፣ እፍርትዙ እጽወ እጹሽንዝመ ጊንዝቭዙ ከቨ ችጛይረጘ ዝሟ ብጝ ሠራሸቊ ኻግራን እኲጙ፡፡ አሰነድ ግነ ኢትዮጲቊዙ ሚንውትዝ ፣ ሲጘዙ ላውጥን አገነ ችጝኑን የነውዝ ሲን 27/2017 ኢትዮጲቍዝ ወዝ ችጝዘት የነውዝ ጋልጽጝኲጙ፡፡
ክትረድ ዓባይቱ ዚምናንዙ ኒቪድ እክስኵ፡፡ ኢትዮጵየቱ አርወድ ዲቍስጝ ይዋቍ ኹል ጽበነውድ ቓሊስኵ፡፡ ክትረድ ኪርምሻንድ ጊንዝቭዙ ከቨ ችጛይነጘ፣ ዲፕሎማሲዙ ጥቕዘ ፋጥርሻንስ፣ ኮቪድ 19 ፋጥርሸነውዝመ ቀይ ባህርቱ ገቨ ፋጥርሸነውድ ብጭቕ ፈተነ ዲቊስናንስ ፃቭኩ፡፡ አቭርደቊ ምጝግሥታን ድርጅቲል ንቕፅነቅድ ኪስሽትንኵኑን፤ ኻግራን ከቭጥጘ በንጛጙ፤ ‹ክትረድ ግነ በጥን› ይጛጙ ዊንጙ። ኢትዮጵየ ግነ ዓልምቱ ጥቕዘይስቅ ፍር አስርኵች፡፡
ኽዳሴዙ ክትረድ ነንቱ ሰቲዝ 74 ትሪሊዮን ሊትር ኲዮቢክ አቑ ጻየነው ቸልኵ የቊድ ጥቅለተ ሚኒስትርድ፣ ላው ዓምረይዝም 1 ቢሊዮን ዶላር ጥወር ችጘነው ቸልነኵን፤ እንዝም ፊስነው ቊርሻንድ ዊትቊ እምታንዝ ዊሰነውዝ ሲጘ ሠራሽነኵን፤ ተረቊ አኰ ዊንም 15 እምታንዝ ተከተከቊ ላጥ ክትራን ኵናንስም እፍርትዙ አገነ ብዘኵ ይጝኵጙ፡፡
70 ደሴተን ፋጥርሽጝኲጙ፤ እንዛጊስ 40ዝ ንየ አቐቊድ 10 ሄክታርስ ንየ ቺተቺተቊ ሪዞርትዝመ ሎጅ ሠራሸነውዝ ቱሪዝምዙ ሚረ ብዝጝ ኢኮኖሚዙ ሲግ ስየድ ፈራዝጘኵ፡፡ እንዝም የጝ ኽዳሴ ኢትዮጵየት ጥማይስ ቲነይዝጎ ከሰከሰው እፍርትዙ ሚረ የጝ ሸውድ፡፡
ግርማ ተጫነ
ንኻሽ 30/2017
