ዲፍንሸው ጭጭቨ!!

ሳይንቲስተን 1980 ዓ.ስ ኤች አይ ቪ ኤድስዙ ፅውዘድ ምርምረዝ ደድስጘት ኪርም 2024 ዓ.ስ አሽ 44.1 ሚሊዮን እቅ ፅውዘይዝ ምላሰን ክርጝኩⶔ።

አልም አቅቨ ትኽነ ድርጅትድ ፊሰው ሚዝረድ 2024 ዓ.ስ ጭቑ 630 ሽኽ ዜገን ኤች አይ ቪ ኤድስዝ ምላሰን ክረቁ አጘንድ 40.8 ሚሊዮን አቐቁ ዜገን ኤች አይ ቪ ኤድስ ፅውዘይጅቅ ፅበቁ  ጛይ።

ኢትዮጵየቱ ትኽነ ኢንስቲትዩትዙ ሚዝረድም ፃረቊዙ እግዝግዘዝ 2024 ዓ.ስ 9 ሽኽዝ 300 ዜገን ፅውዘይዝ ጝተ ሩሔድ ዲቈው አቓንድ 753 ሽኽዝ 100 ዜገን ፅውዘይጅቅ ፅበቁ አቐነውድ ሚሪኲ።

ኢትዮጵየቱ 2021-2025 ዓ.ስዙ ኻለይድም አይንተ አቐቁ እቂል (key population) ትኩርት ፃቨነውዝ ፅውዘዙ ማኽተነድ ቺዘቺሰነውዝመ ኽክምነዙ ችጝሽተትነይድ ሊጊሰነውዝ ኤች አይ ቪ ኤድስዙ ጥቕዘድ ቃፅቨነው የጝ።

ውርም እኮ ፅውዘድ ማኽተነውዝመ አርቕት ፋጥርንዙ ሰበን ሰራሽትጛጙ ተርጝሽም ዚልቀትነይዝ ፃጝዘናንስ ፅበቁ ቢተንጢዝ ፅውዘድ ዊስ ፈራቓጙ ተርኲ።

ወይትጘም ጥቅምት 30/2018 ዓ.ስ አሽ ፅውዘድ 0.53 ናን ላይዝጎ ሊግዘነውድ ትኽነ ቃወነድ አርቒስኲ።

ሳቁጠ ኻትመ ጭሰጭሰኒል ሲዘ እምቲስ በውግ 250 አቫለን ተገተግሽተነውዝ ውሸብልዝ፣ ክንደጥዝመ ላጥ ፅውዘይዝ አጋልሽተነዙ አገነል ፅበቁ እቀ ኽቭሪዙ ክፍለንዝ አርቕት ፋጥርሻጙ ተርኲ።

ዊዝር እህትወይ አድቫሩ ስመ አት ሻምበል ማሞ 15 እምትዝ ንየ ፅውዘይጅቅ ፅበቁ ጛይ።

ገረደይል ሲትፍሽጝ”ፅውዘድ ይናግል ችብርነ” የነውዝ እቀኽቭሪዙ ክፍሊዝ ምኽር ይውጛጙ ተርጘጘድ ዊግትጝኩⶔ።

ዊዝር እህትወይ አኰ እፈር ፃየቁ ጛይ፤ አት ሻምበል ቈሽ ላጝጠ እፈር ፃየቁ ጛይ።

ቃዚጝ ጝታቕመት አርቐነው ቸልጛንስም ጝተቑርድ ፅውዘይዝ ቘይሻይጘጘ ፃቨነው ቸልጘጘድ ጋልፅጝኩⶔ።

ቓለ ነየጥድ ፅውዘይዝ ናን ይዊጝቀት ጥውሸው ኽክምነድ ፊሰነውዝ ኒግርንዙ ሰቭዝ ውላቕጝ ጝተቑርድ ጭሰጭስጛጙ ችጝሸቁ ጛይ።

ጋብዝ ጋብ ቈሽ ኻትመይዙ ውሸብለድ ፅውዘይዝ አጋልሽታየጘ ኽየው ልብትን ፋጥርጝኩⶔ።

“እቀኽቭሪዝ ጅልውናጙ ይናጘድ ፅውዘይዝ ቘይሻይጘጘ ማኽርነኩን፣ ፅዊተቁድ ቈሽ ጥላድ ኰሪዝ ፊስጥጘ ማጥን፣ ጊዝውርጛንድ ፅውዘድ ኹሪዝጎ ከራየጘ ኰሪዝ ትኽነዙ ችብረንጥል ፊርጛንስ ፃቭነኲን” ይጝኩⶔ።

ገረደድ ሰራሸው ሰቪዝ ኻትመይል ንቕፀቁ ፈንጥ እትልጝ ዊንጝሽም ምጝግስት ጋብዝ  ኤች አይቪ ኤድስ ቫይረስዝ ይውሽተው ትኩርትድ ሳስ ያጙ ተረነዊዝ ኻትመይል ፅውዘድ ወራጙ ተረነውድ ልብስጝኩⶔ።

ሳቁጠ ኻትመ ጭሰጭሰን ትኽነ ጽ/ጝኒል ኤች አይቪ ኤድስዙ እግዝግዘነዝመ ማኽተነዙ ጓነ ቃወተ አት ቴድሮስ አስፋው 2017 ዓ.ስ አሰነይል አሽ ኻትመይዙ እቀኽቭሪስ 0.47 ናን ፅውዘይዝ አጋልሽተቁ አቐነውድ ጉይጝ 2018 ዓ.ስ ሲዘ እርፍዝ ሻቘ እቅ ፅዊተቁ ችጝሽጘጘ አርቒስጝኩⶔ።

እኔንት እግዝግዘናንስም ክንድጝ ጝንጢል ፅበቁ ክቨቫንድ አርውሸነውዝ እንዝጘም ፅውዘይዝ አጋልሽተቁ እቀኽቭርድ ተገተግሰነውዝ ውሸብል፣ ግሬዙ ሰቭ ሰራሸቊ፣ መኪነ ሸመጥ(ሹፌረን) እንዝጘም እቁንድ አርፈ ጨቨቅ ቲክንክነነውዝመ አርቕት ፋጥረነውዙ ሰቭድ ትኩርት ፃቭ ሰራሽታጙ አቐነውድ አርቒስጝኲⶔ።

አቕሽም ኤች አይ ቪ ኤድስዙ ፅውዘድ እጀው ተክጥዊል አሽ እቀኽቭርድ ዘስክራጙ ተርኲ።

እጝቅ እቀኽቭሪዝ አርቕት ፋጥርንዙ ሰቭድ አትርዘናንስ ግነ ምጝግስት ጝቕምቱ በጀት እቑርጠ ጥውሸው አቐነውድ የጝ ኻስቭዝጘውድ።

ወይትጘድ ኤች አይቪ ኤድስዙ ፅውዘይዝ ክርጘዙ ምፅነድ ቃፅቭሽም ፅውዘይዝ ፃይሸነውድ ግነ እቀጘዝ ፈራቕኲ።

ቺተዝ ቈሽ ኻግሪዝጘድ ቲክንክነዝ ፋጥርሸቁ ጣይትነንድ ፅውዘድ ፈራቓንስ ኽየው ምላሰንጥ ጛይ።

ጣይትንዝ ምላሰን ፊንቅልሸቁ፣ ዲፍርሸቁ እንዝጘም ጥንቅቀ እጀው ዲምቅሽን ፋፅመቊዝ ምላሰን ፅውዘይዝ አጋልሽተው ኹርድ ንቕፅኲ።

ወይትጘ አኰ እምተንዝ በውግ ቃወተድ፣ ትኽነ ሙየ ጉሪየዝመ እቀኽቭሪዙ አቭርድንዝ ኤች አይ ቪ ኤድስ ቫይረስድ እግዝግዘናንስ ሰራሽተቁ ሰበኒዝ ክርጘዝመ ፅውዘይዙ ትንዝንድ ቃፅቨነው ቸልሽ ዊነጘድ ቈሽ ወይ ኽምረ ብሔረ እቅ ጭሰጭሰን ትኽነ ቃወነድ አርቒስኲ።

እን ሰቭድ ዚልቀትነይዝ ፃጝዘነው ቸልሽየው አቐነዊዝ ግነ ነንቱ ሰቲዝ “ዲፍንሸዉ ጭጭቨ” አቕኩ የቁድ ወይ ኽምረ ብሔረ እቅ ጭሰጭሰን ትኽነ ቃወነይል ኤች አይ ቪ ኤድስ ማኽተነዝመ እግዝግዘነዙ ጓነ ቃወተ አት ሙሉጌታ ካሳየ ነንም ኽየው ሰቭ ተሚሰው አቐነውድ  አርቒስጝኩⶔ።

“2018 ዓ.ስ ሲዝነ አምረይል አሽ እጝቅ ወይትል ፅበቁ ትኽነዙ ችብረንጢስ ሆስፒታልድ ቈሽ 2 ሽኽዝ 6 ላዝ 97 ኤች አይ ቪ ኤድስ ፅውዘዝ ፃይሸቁ ዜገን ችጝሽጘኲ”ይጝኩⶔ።

2017 ዓ.ስዝ ዊነው 0.43 ናን ላይስ 2018 ዓ.ስ ሲዝነ አምረይል አሽ 0.53 ናን ላይዝጎ ንየስ የጘድም ሚሪሽኲ። እኔን ቈሽ ኽየው እግዘ የጝ።

ትኽነ ቃወነድም ነንቱ ሰቲዝ እቀኽቭሪዝ አርቕት ፋጥረነውዝ ትኽኑ ኹር ፋጥረናንስ ወረድጥድ ምጝግስትዙ ሊጘ ናን ላይስ ጝተ በጀቲስ አርውሽጝ እቀኽቭሪዙ አቭርድንዝ ሰራሽጛንስ ኻልየነውዝ ሰቭዝጎ ጥወነውድ ጓነ ቃወተድ ጋልፅጝኩⶔ።

ኤች አይ ቪ ኤድስዙ ፅውዘድ ትንዝንዝመ ክርጘድ ቃፅቨናንስ እጝቅም ጝቕመት ኻየነዊስ ኪርም ጝችጘርድ ፈነው ጥውሸኲ።

እንዝጘም ኻግሪዝጘ 2030 ዓ.ስ ኤች አይ ቪ ኤድስዙ ፅውዘይስ ናፀ አቐው ኹር ፋጥረናንስ ኻሊሸው ኻለይድ ቲግቭሩ ፃቨነውዝ ትኽኑዝመ ጊቭርዘተ ኹር ፋጥረነው እጝቂስቅ ኻይሽተኲ።

ሳምራዊተ ግርማይ

ኽደር 30/2018