ስሟን በውሃ የፃፈችዉ

የጥቅምት 25 ቀን 2017 ዓ.ም

የዩኒሴፍ መረጃ እንደሚያሳየው በአፍሪካ እጅግ በጣም ብዙ የጤና ችግሮች የሚመነጩት ንፁህ ውሃ ካለማግኘት ነው። በተለይ ከሰሃራ በታች ባሉ የአፍሪካ ሀገራት 320 ሚሊዬን ሰዎች የንፁህ ውሃ ተደራሽነት የላቸውም ። ህጻናት ከውሃ ጋር በተያያዙ በሽታዎች 43 የትምህርት ቀናትን በየዓመቱ ያጣሉ ። ከአፍሪካ ሀገራት አንዷ በሆነችው በሩዋንዳም 57 በመቶ የሚሆነው ህዝብ ብቻ ነው ከቤት በወጣ በ30 ደቂቃ ውስጥ የመጠጥ ውሃ ማግኘት የሚችለው:: 80 ከመቶ የሚሆኑት ደግሞ ባልተስተካከለ የውሃ እና የንፅህና ሁኔታዎች ነው። በዚህ ምክንያት ለበርካታ በሽታዎች ተጋላጭ ናቸው።
ፎርብስ አፍሪካ ከ30 ዓመት በታች ምርጥ ሥራ ፈጣሪ ብሎ ከመረጣቸው 30 ተፅዕኖ ፈጣሪ ወጣቶች አንዷ ኢቬት ኢሺምዌ የዚህ ሳምንት ባለታሪካችን ናት። ኢቬት ኢሺምዌ ቤተሰቦቿ ከሩዋንዳ ኪጋሊ ወደ ገጠር መንደር ሲዛወሩ የውሃ ችግርን ፊት ለፊት የመጋፈጥ ዕድል ገጠማት። በወቅቱ የነበረውን ሁኔታ ስትገልፅም “ለቤት አገልግሎትም ሆነ ለመጠጥ የሚሆን ውሃ አልነበረም፤ ንጹህ ውሃ ማግኘት አስቸጋሪ ነበር” ትላለች::
ኢቬት ከችግሯ በመነሳት ይህንን ጠቃሚ ሃብት ለማግኘት የሚያስችሉ መንገዶችን መመርመር ጀመረች። ቤተሰቧ በአቅራቢያው ካለ ሀይቅ ውሃ ለመቅዳት እና ወደ ቤታቸው ለማምጣት የጭነት መኪና ተከራይተው መሄድ ይችላሉ። ነገር ግን የሐይቁ ውሃ ሊጠጣ የሚችል አልነበረም፤ ስለዚህ የማጣራት መፍትሄዎችን በተለያየ መንገድ ፈለገች። 400 ዶላር የሚያወጣ ቁሳቁስም (ኪት) አገኘች። “እናቴ ኪቱን መግዣ ገንዘቡን ሰጠችኝ። በቤታችን የውሃ ማጠራቀሚያ ላይ ተጫነ። ቤተሰቤ ንጹህ ውሃ ማግኘት ቻለ። ከዚያም ጎረቤቶቻችን መምጣት ጀመሩ፤ ከሶስት ቀናት በኋላ ግቢያችን ከቤታችን ውሃ ለመቅዳት በሚገቡ ሰዎች ተሞላ” ስትል ንፅህናው የተጠበቀ ውሃ ማግኘት ጉዞዋን ትገልፃለች::
ባለታሪካችን ዩኒቨርስቲ በገባችበት ወቅት ደግሞ የውሃ ተደራሽነት ችግር ከማህበረሰቧ ያለፈ ትልቅ ችግር መሆኑን አወቀች።
በንግድ ሥራ ውድድር ወቅትም ለቤተሰቧ የፈጠረችውን መፍትሄ አቅርባ ተቀባይነት አገኘ። ሀሳቡን በሰፊው ተግባራዊ ለማድረግ 10,000 ዶላር ሥራ መጀመሪያ ተቀበለች። ገንዘቡም መንደሩ ከሐይቁ በጭነት መኪና ከማስገባት ይልቅ በሸለቆው ውስጥ ካለው የተፈጥሮ ምንጭ ውሃ በማፍሰስ እና በቀላሉ ወደ ሚገኙበት የውሃ ሱቆች ውስጥ በቧንቧ ለማቅረብ የሚያስችል በፀሀይ ሃይል የሚሰራ የውሃ ጣቢያ ለመስራት አስችሏታል።
ኢቬት በመንደሯ ባከናወነችው ተግባር በመነሳሳት በሩዋንዳ እና በሌሎች ዝቅተኛ ገቢ ባላቸው የአፍሪካ ሀገራት ያለውን የመጠጥ ውሃ እጥረት ችግር የሚፈታውን ኢሪባ ዋተር ግሩፕ የተሰኘ ማህበራዊ ድርጅት መሰረተች።
ድርጅቱ እንደ ገበያዎች ፣ የመኪና ማቆሚያ ቦታዎች እና ትምህርት ቤቶች ባሉ የህዝብ ቦታዎች ላይ የተጫኑ የኩባንያው የቧንቧ እና የመጠጥ ስርዓቶች የማዘጋጃ ቤቱን የቧንቧ ውሃ ያገናኙ እና ያጸዳሉ። ህዝቡ ውሃን በ”ውሃ ኤቲኤም ካርድ” ማግኘት ይችላል እና ኢሪባ ድርጅት ደግሞ አጠቃቀሙን በሶፍትዌር አስተዳደር ስርዓት ይከታተላል።
ከ 2017 እ.አ.አ ጀምሮ የኩባንያው 74 (Tap & Drink) ስርዓቶች በሩዋንዳ እና በኮንጎ ዲሞክራሲያዊ ሪፐብሊክ ምስራቃዊ ሪፐብሊክ ውስጥ ከ 300,000 በላይ ለሆኑ ሰዎች ደህንነቱ የተጠበቀ እና ተመጣጣኝ ውሃ አምጥቷል እና አሁን በመካከለኛው አፍሪካ ሪፐብሊክ ሞዴሉን በመድገም ላይ ይገኛል። በሂደቱም ለ68 ሰዎች የሥራ እድል የፈጠረ ሲሆን በየወሩ 62 ሜትሪክ ቶን የካርበን ዳይኦክሳይድ ልቀትን ይከላከላል።
በመጪዎቹ አምስት ዓመታት ውስጥ ለ2,750,000 ሰዎች በተመጣጣኝ ዋጋ ንፁህ መጠጥ ውሃ ለማዳረስ፣ ለ685 ሰዎች የሥራ እድል ለመፍጠር እና በየወሩ በሚሊዬን ሜትሪክ ቶን የካርበን ልቀትን ለመቀነስ እቅድ መያዙን የጠቆመችው ኢቬት፤ “ለገጠር የውሃ አቅርቦት መፍትሄዎችን አንድ ዕቅድ ነበረን እና በገጠር ተጨማሪ እየገነባን ነው እ.አ.አ. በመጋቢት 2024 አካባቢ ከእነዚህ የገጠር የውሃ አቅርቦት ስርዓቶች ውስጥ ስምንት ያህሉ ይኖሩናል” ብላለች።
ገና በ22 ዓመቷ የቶኒ ኢሉሜሉ ፋውንዴሽን የሥራ ፈጠራ ፕሮግራም የኢቬት ራዕይን ታላቅ ሀሳብ እና ከማህበረሰቧ ባሻገር በሰዎች ላይ ተጽዕኖ በማድረግ የሚጫወተውን ጉልህ ሚና በመገንዝቧ ውሃ በከተማ ውስጥ እንደገና ጥቅም ላይ ሊውል የሚችል የውሃ ጠርሙስ በወርሃዊ ምዝገባ ላይ ሊነበብ የሚችል ባር ኮድ፣ (ሲክ) ቴክኖሎጂ ፈጥራለች።
በማህበራዊ አገልግሎት ዘርፍ በሩዋንዳ የቤት ውስጥ የውሃ እጥረትን ለማቃለል እና የውሃ ህክምና ስርአቶችን ተቋማት እና ግለሰቦች በቀላሉ እንዲያገኙ አዳዲስ መፍትሄዎችን ትሰጣለች።
ኢቬት በዚሁ በፈጠራ እና ንግድ ሥራዋ ወጣቶችን በመቅጠር ለማህበረሰቧ በቀን ከ200 በላይ ውሀ በማጠራቀሚያ ማቅረብ ችላለች። በማህበረሰቡ ውስጥ በመቶዎች ለሚቆጠሩ ቤተሰቦች የንፁህ ውሃ ጣሳዎችን በብስክሌት ለማድረስ ቡድኗን በማነሳሳት ዛሬም ድረስ ሥራውን ቀጥላለች።
የቶኒ ኢሉሜሉ ፋውንዴሽን ሥራ ፈጣሪ ሆናለች። በሩዋንዳ ውስጥ ላለው የቤት ውስጥ የውሃ እጥረት ፈጠራ መፍትሄዎችን ለማቅረብም ግብ አላት። በተጨማሪም ድርጅቷ ኢሪባ ዉሃ ግሩፕ ንፁህ የመጠጥ ውሃ እንዲያገኙ ለመርዳት ለተቋማት እና ለግለሰቦች የውሃ አያያዝ ዘዴዎችን ይሰጣል።
እ.አ.አ. በ2017 በእንግሊዝ ንግሥት የንግሥት ወጣት መሪዎች ሽልማት በማህበራዊ ቁርጠኝነትዋ እውቅና ተሰጠች :: ኢቬን የውሃ ፍጆታ የበለጠ ዘላቂነት ያለው አሰራርን ለማመቻቸት እና ለማስቻል ታፕ እና መጠጥ ፕሮጀክትን ጀመረች። ይህንን ዘዴ ተጠቅማ የመጠጥ ውሃ ታሽጎ በማይጣሉ የፕላስቲክ ጠርሙሶች ውስጥ በመግዛት በአካባቢ ላይ ጎጂ ተጽእኖ ይኖረዋል በማለት በአዲስ የፈጠራ መፍትሔዋ የመጠጥ ተደራሽነትን ያበረታታል ያለችውን እንቅስቃሴ ጀመረች::
ፎርብስ አፍሪካ በሥራዋ በ2018 እ.አ.አ እውቅና ሲሰጣት የ25 ዓመት ወጣት የነበረችው ኢቬት በአፍሪካ ከውሃ ጋር ተያይዞ ካለው ችግር ስፋት አንፃር የሷ ሥራ ኢምንት በመሆኑ ገና ብዙ ሥራ እንደሚቀራት ታነሳለች::

(ማራኪ ሰውነት)

በኲር የህዳር 2 ቀን 2017 ዓ.ም  ዕትም